ŞED , -ddl (ar şedd). Esk. 1. Sıkı sıkı bağlama, sıkılaştırma. 2. Şedd-i rihal, yola çıkmak için hayvanı semerleme. *Tar. ve Tasav...
ŞED, -ddl (ar şedd). Esk.
1. Sıkı sıkı bağlama, sıkılaştırma.
2. Şedd-i rihal, yola çıkmak için hayvanı semerleme.
*Tar. ve Tasav. Fütüvvet-ahi kuruluşlarına girenlerin/talip) törenle bellerine bağlanan kuşamı. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Bu kuşak, tarikata girenin ahiliğe verdiği önemin, ona bağlılığın bir simgesi sayılırdı. Fütüvvet yoluna girenlere bu kuşak, ayrıntılı kuralları oları bir özel törenle bağlanırdı, inanıldığına göre, böyle bir kuşak ilk olarak Hz. Muhammet tarafından amcasının oğlu ve damadı halife Ali' nin beline bağlandı. Aynı kuşağı Hz. Peygamberin buyruğu ile Ali, on yedi sahabenin daha beline bağladı. Bu geleneği Ali'nin buyruğuyla Selman Farisi de sürdürdü. Fütüvvet yoluna girenler bu kuşağa bağlamakla tarikata da bağlanmış sayıldılar. Kuşağın, Hz. Muhammet'e Cebrail tarafından getirildiğine de inanılır.
Kuşak bağlama töreninde önce Kuran' ın Fetih suresinin 10. ayeti olan biat ayeti okunur. Bu ayetin meali şöyledir: “Sana Hüdeybiye'de biat edenler yok mu, onlar aslında Allah'a biat etmişlerdir. Allah'ın eli onların üstündedir. Ahdini bozan, kendi zararına bozmuş olur. Kim Allah'a olan ahdini yerine getirirse, Allah ona büyük ödül verecektir." Törende daha sonra Isra suresinin şu mealdeki 22.-39. ayetleri okunurdu: "Sakın Allah ile birlikte başkasını tanrı edinme, yoksa yerilir ve tek başına bırakılırsın. Senin Rabbin, kendisinden başkasına tapmayın, ananıza babanıza iyi davranın buyuldu. Eğer onlardan biri ya da her ikisi senin yanında kocayacak olursa, onlara sakın of bile deme. Sakın onları azarlayıp paylama, onlara tatlı söyle. Onlara acı da alçakgönüllülüğünün kanatlarını yerlere kadar indir. Şöyle de: Rab- bim, onlar beni küçükken nasıl yetiştirdilerse sen de onları öyle esirge. Yakınlarına, yoksullara, yolda kalanlara hakkını ver, yardım et. Ama malını sakın saçıp savurma. Çünkü saçıp savuranlar şeytanların yoldaşları olmuşlardır, şeytan ise Rabbi- ne karşı en büyük kötülüğü yapmıştır. Rabbinden umduğun esirgeyicilik sana ulaşıncaya kadar yardım edemeyecek durumda olsan bile, hiç olmazsa onlara tatlı sözler söyle. Elini ne sıkı tut, ne de büsbütün aç. Yoksa hem dile düşersin, hem de eli boş kalırsın. Rabbin kimi dilerse onun azığını bollaştırır, kimi dilerse onun azığını azaltır. Çünkü O, kullarını bilici ve görücüdür. Sakın çocuklarını yoksulluk korkusuyla öldürme. Onlara da sana da azığını verecek olan Rabbindir. Sakın nikâhsız yaklaşmada bulunma, çünkü bu çirkin bir iştir, kötü bir yoldur. Allah'ın öldürülmesini haram kıldığı kimseyi sakın öldürme. Öksüz, erginlik çağına erişince- ye kadar onun malına el sürme, meğer ki iyilik için ola. Verdiğin sözü tut, söz vermek sorumlu olmak demektir. Ölçerken doğru ölç, tartarken de doğru tart. Bilmediğin bir işin ardına düşme. Çünkü kulak, göz, yürek bunların tümü sorumlu tutulacaktır. Kurula kasıla yürüme. Çünkü yeri yaratamazsın, dağları aşamazsın. Bütün bu kötülükler Rabbinin istemedikleridir. Bunları senin gönlüne Allah'ın bildiriyor."
Böylelikle esnaf loncalarına üstün ve erdemli bir ahlaksal yol çizilmiş olduğuna, şed kuşanan talibin belinin ve karnının haramdan. dilinin dedikodu ve gereksiz sözlerden, elinin çevresindekileri incitmekten, ayağının Allah'ın razı olduğu yerlere gitmekten bağlandığı; eliaçıklığının, alçakgönüllülüğünün arttığına inanılırdı.
Şed bağlama törenleri, sonraları yerini esnaf loncalarında ustaların çıraklarına peştamal kuşatma törenlerine bıraktı.
1. Sıkı sıkı bağlama, sıkılaştırma.
2. Şedd-i rihal, yola çıkmak için hayvanı semerleme.
*Tar. ve Tasav. Fütüvvet-ahi kuruluşlarına girenlerin/talip) törenle bellerine bağlanan kuşamı. (Bk. ansikl. böl.)
*ANSİKL. Bu kuşak, tarikata girenin ahiliğe verdiği önemin, ona bağlılığın bir simgesi sayılırdı. Fütüvvet yoluna girenlere bu kuşak, ayrıntılı kuralları oları bir özel törenle bağlanırdı, inanıldığına göre, böyle bir kuşak ilk olarak Hz. Muhammet tarafından amcasının oğlu ve damadı halife Ali' nin beline bağlandı. Aynı kuşağı Hz. Peygamberin buyruğu ile Ali, on yedi sahabenin daha beline bağladı. Bu geleneği Ali'nin buyruğuyla Selman Farisi de sürdürdü. Fütüvvet yoluna girenler bu kuşağa bağlamakla tarikata da bağlanmış sayıldılar. Kuşağın, Hz. Muhammet'e Cebrail tarafından getirildiğine de inanılır.
Kuşak bağlama töreninde önce Kuran' ın Fetih suresinin 10. ayeti olan biat ayeti okunur. Bu ayetin meali şöyledir: “Sana Hüdeybiye'de biat edenler yok mu, onlar aslında Allah'a biat etmişlerdir. Allah'ın eli onların üstündedir. Ahdini bozan, kendi zararına bozmuş olur. Kim Allah'a olan ahdini yerine getirirse, Allah ona büyük ödül verecektir." Törende daha sonra Isra suresinin şu mealdeki 22.-39. ayetleri okunurdu: "Sakın Allah ile birlikte başkasını tanrı edinme, yoksa yerilir ve tek başına bırakılırsın. Senin Rabbin, kendisinden başkasına tapmayın, ananıza babanıza iyi davranın buyuldu. Eğer onlardan biri ya da her ikisi senin yanında kocayacak olursa, onlara sakın of bile deme. Sakın onları azarlayıp paylama, onlara tatlı söyle. Onlara acı da alçakgönüllülüğünün kanatlarını yerlere kadar indir. Şöyle de: Rab- bim, onlar beni küçükken nasıl yetiştirdilerse sen de onları öyle esirge. Yakınlarına, yoksullara, yolda kalanlara hakkını ver, yardım et. Ama malını sakın saçıp savurma. Çünkü saçıp savuranlar şeytanların yoldaşları olmuşlardır, şeytan ise Rabbi- ne karşı en büyük kötülüğü yapmıştır. Rabbinden umduğun esirgeyicilik sana ulaşıncaya kadar yardım edemeyecek durumda olsan bile, hiç olmazsa onlara tatlı sözler söyle. Elini ne sıkı tut, ne de büsbütün aç. Yoksa hem dile düşersin, hem de eli boş kalırsın. Rabbin kimi dilerse onun azığını bollaştırır, kimi dilerse onun azığını azaltır. Çünkü O, kullarını bilici ve görücüdür. Sakın çocuklarını yoksulluk korkusuyla öldürme. Onlara da sana da azığını verecek olan Rabbindir. Sakın nikâhsız yaklaşmada bulunma, çünkü bu çirkin bir iştir, kötü bir yoldur. Allah'ın öldürülmesini haram kıldığı kimseyi sakın öldürme. Öksüz, erginlik çağına erişince- ye kadar onun malına el sürme, meğer ki iyilik için ola. Verdiğin sözü tut, söz vermek sorumlu olmak demektir. Ölçerken doğru ölç, tartarken de doğru tart. Bilmediğin bir işin ardına düşme. Çünkü kulak, göz, yürek bunların tümü sorumlu tutulacaktır. Kurula kasıla yürüme. Çünkü yeri yaratamazsın, dağları aşamazsın. Bütün bu kötülükler Rabbinin istemedikleridir. Bunları senin gönlüne Allah'ın bildiriyor."
Böylelikle esnaf loncalarına üstün ve erdemli bir ahlaksal yol çizilmiş olduğuna, şed kuşanan talibin belinin ve karnının haramdan. dilinin dedikodu ve gereksiz sözlerden, elinin çevresindekileri incitmekten, ayağının Allah'ın razı olduğu yerlere gitmekten bağlandığı; eliaçıklığının, alçakgönüllülüğünün arttığına inanılırdı.
Şed bağlama törenleri, sonraları yerini esnaf loncalarında ustaların çıraklarına peştamal kuşatma törenlerine bıraktı.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR