vadi isim (va:di: ) Arapça vÂ¥d³ 1 . İki dağ arasındaki çukurca arazi ya da geçit, koyak: "Vadinin derhal kıyı başlangıcı...
vadi
isim (va:di: ) Arapça vÂ¥d³
1 . İki dağ arasındaki çukurca arazi ya da geçit, koyak:
2 . eskimiş, mecaz Alan, yol, biçim:
"... münakaşa kızışınca lakırtıyı derhal meslek bakımından çok zararı olan bir vadiye şu demek oluyor ki şahsiyata sürüklediklerini hatırlarız."- B. Felek.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller:vadiye dökülmek
Delta ovası, ova, tepe, dağ, vadi, geçit, yayla, göl, deniz, boğaz, körfez nedir?
Vadi nedir?
Yeryüzü Şekilleri - Vadi
iki dağ içinde çukurca arazi ya da geçit
Vadi
İki dağ arasındaki geçit. Vadiler ya yeryüzündeki sıkışmaların etkisiyle dağlarla beraber oluşurlar ya da akarsuların etkisiyle yataklarını aşındırarak meydana gelirler.
Irmakların yarmasıyla ve dağ aşınmasıyla oluşan vadiler tipik olarak V biçimli olur. Buzulların çekilmesinden sonrasında ortaya çıkan vadilerse U biçimlidir. Vadilerin evrimini daha çok iklim koşulları ve kayalıkların türü belirler. Bir çok vadiler içlerinden geçen ırmakların akış rejimiyle uyum içindedir. Bir zamanlar tüm vadilerin çok büyük çaplı tektonik olayların açmış olduğu büyük yarıklar olduğu düşünülüyordu.
İki dağ arasındaki geçit. Vadiler ya yeryüzündeki sıkışmaların etkisiyle dağlarla beraber oluşurlar ya da akarsuların etkisiyle yataklarını aşındırarak meydana gelirler.
Irmakların yarmasıyla ve dağ aşınmasıyla oluşan vadiler tipik olarak V biçimli olur. Buzulların çekilmesinden sonrasında ortaya çıkan vadilerse U biçimlidir. Vadilerin evrimini daha çok iklim koşulları ve kayalıkların türü belirler. Bir çok vadiler içlerinden geçen ırmakların akış rejimiyle uyum içindedir. Bir zamanlar tüm vadilerin çok büyük çaplı tektonik olayların açmış olduğu büyük yarıklar olduğu düşünülüyordu.
VADİ a. (ar. vSdi).
1. iki dağ içinde yer edinen uzun çukur, koyak.
2. Bir akarsu tarafınca oyulmuş, azca ya da çok yatık, uzun çukur. (Vadi, çoğunlukla akarsuyun alüvyonlarından [su altında kalabilen ova, sekiler] oluşan bir tabandan ve yamaçlardan meydana gelir. Eskiden vadi terimi, dağlar içinde kalan her çukuru tanımlardı.) [Bk. ansikl. böl.]
3. Alan, yol, biçim: Bu vadide yaratı veren yazarlar.
*Esk. Vadii aşk, aşk vadisi; aşk yolu: "Vâdii aşkda sevdâ ile sergeşte idum" (Fuzuli, XVI. yy.). || Vadi-i eymen, Musa peygambere Tanrı'nın hitap etmiş olduğu Tur dağındaki yer. || Vadi-i hamuşan, susmuşların, suskunların yeri; mezariık. || Vadiihaşr, kıyamet yeri. || Vadii kadim, vadii kebir, şiirde ya da düzyazıda eskilerin izlediği yol. Vadii Mecnun, Mecnun'un yaşamış olduğu yer.
*Denizbil. Orta vadi, yavaş yükselen bir okyanus sırtının eksenel bölümünde bulunan boyuna çukur. (Bk. ansikl. böl.)
*Jeomorfol. Asılı vadi, ana vadiden bir kavşak basamağıyla ayrılan ve ondan yukarıda kalan vadi kolu. Kör vadi, karstik bir alanda, suları bir düdenle yeraltına sızan ve aşağı çığıra doğru dik bir yamaçla kapanan vadi. || Kuru vadi, kısa ve geçici bir süre için bir akarsuyun akaçladığı vadi. || Ölü vadi, içinde artık hiçbir akarsuyun bulunmadığı vadi. || Senklinal vadi, Jura tipi engebede bir senklinal ekseni üstünde yer edinen uzun ve geniş çukur. || Tünemiş vadi, jura tipi engebede uzanışı bir senklinal eksenine karşılık gelen ve jeomorfolojik evrim sonucu, komşu antik- linaller üstündeki vadilerden daha yüksekte bulunan vadi.
*ANSİKL. Denizbil. Orta vadi. Okyanus genişleme kuşağı süresince devamlı olarak tekrardan oluşturulan orta vadi (genişliği 10-30 km; derinliği 2 500-3 000 m), kırılma kuşaklarının birbirleriyle kesiştiği yerde bulunan bir dizi daha derin ve ötelenmiş çanaktan oluşur. Dip çoğu zaman kayalıktır ya da döküntülerle örtülüdür; yakın dönemde çıkmış ve güncel lavlarda oluşur. Lavlar kırıklara bağlı olarak elips biçiminde tepeler ya da uzun tümsekler halinde biçimlenmiştir. Vadi, ,,duvarlarâ€la çevrilidir, ba- samaMı düzlüklere ayrılmıştır ve güncel kırıklara (depremler) doğru meyillenmiştir. Vadinin yanlarında, doruklar katının kesintili sıraları yükselir. Orta vadi, çökmüş bir kemerin kilittaşı değil, yeterince yüksele- memiş bir eksenel alandır; burada yer edinen okyanusal kabuk, lavın erken soğuması ve okyanusun çok yavaş açılması sebebiyle yükselme gücünden yoksun kalmıştır. Hızla yükselen sırtlardaki vadi, büyük bir kabartının doruğunda bulunan dar bir çatlaktan başka bir şey değildir.
*Jeomorfol. Bir vadinin evrimi, yamaçların ve talvvegin şekillenmesi arasındaki etkileşime bağlımlıdır; her ikisi de değişik süreçlerin tesiri altında, sadece devamlı iklime bağımlı olarak biçimlenir Yamaçlardan döküntü, yuvarlanma ya da toprak akması sonucu gelen bolca oranda araç-gereç vadiyi genişletir, azca ya da çok yayvanlaştırır (* YAMAÇ), sadece vadi tabanının dolmasına neden olur; kimi zaman akarsu, biriken bu malzemeyi taşıyamaz; o vakit vadide, enine profili göğe doğru içbükey bir birikim meydana gelir. Yamaçların sellerle etkin etkin halde aşındırılması da vadiyi birikinti konilerile doldurabilir. Bunun tersine, yamaçların hafifçe şekillenmesi ve akarsuyun derine doğru mühim seviyede kazması bir boğazın oluşmasına niçin olur.
1. iki dağ içinde yer edinen uzun çukur, koyak.
2. Bir akarsu tarafınca oyulmuş, azca ya da çok yatık, uzun çukur. (Vadi, çoğunlukla akarsuyun alüvyonlarından [su altında kalabilen ova, sekiler] oluşan bir tabandan ve yamaçlardan meydana gelir. Eskiden vadi terimi, dağlar içinde kalan her çukuru tanımlardı.) [Bk. ansikl. böl.]
3. Alan, yol, biçim: Bu vadide yaratı veren yazarlar.
*Esk. Vadii aşk, aşk vadisi; aşk yolu: "Vâdii aşkda sevdâ ile sergeşte idum" (Fuzuli, XVI. yy.). || Vadi-i eymen, Musa peygambere Tanrı'nın hitap etmiş olduğu Tur dağındaki yer. || Vadi-i hamuşan, susmuşların, suskunların yeri; mezariık. || Vadiihaşr, kıyamet yeri. || Vadii kadim, vadii kebir, şiirde ya da düzyazıda eskilerin izlediği yol. Vadii Mecnun, Mecnun'un yaşamış olduğu yer.
*Denizbil. Orta vadi, yavaş yükselen bir okyanus sırtının eksenel bölümünde bulunan boyuna çukur. (Bk. ansikl. böl.)
*Jeomorfol. Asılı vadi, ana vadiden bir kavşak basamağıyla ayrılan ve ondan yukarıda kalan vadi kolu. Kör vadi, karstik bir alanda, suları bir düdenle yeraltına sızan ve aşağı çığıra doğru dik bir yamaçla kapanan vadi. || Kuru vadi, kısa ve geçici bir süre için bir akarsuyun akaçladığı vadi. || Ölü vadi, içinde artık hiçbir akarsuyun bulunmadığı vadi. || Senklinal vadi, Jura tipi engebede bir senklinal ekseni üstünde yer edinen uzun ve geniş çukur. || Tünemiş vadi, jura tipi engebede uzanışı bir senklinal eksenine karşılık gelen ve jeomorfolojik evrim sonucu, komşu antik- linaller üstündeki vadilerden daha yüksekte bulunan vadi.
*ANSİKL. Denizbil. Orta vadi. Okyanus genişleme kuşağı süresince devamlı olarak tekrardan oluşturulan orta vadi (genişliği 10-30 km; derinliği 2 500-3 000 m), kırılma kuşaklarının birbirleriyle kesiştiği yerde bulunan bir dizi daha derin ve ötelenmiş çanaktan oluşur. Dip çoğu zaman kayalıktır ya da döküntülerle örtülüdür; yakın dönemde çıkmış ve güncel lavlarda oluşur. Lavlar kırıklara bağlı olarak elips biçiminde tepeler ya da uzun tümsekler halinde biçimlenmiştir. Vadi, ,,duvarlarâ€la çevrilidir, ba- samaMı düzlüklere ayrılmıştır ve güncel kırıklara (depremler) doğru meyillenmiştir. Vadinin yanlarında, doruklar katının kesintili sıraları yükselir. Orta vadi, çökmüş bir kemerin kilittaşı değil, yeterince yüksele- memiş bir eksenel alandır; burada yer edinen okyanusal kabuk, lavın erken soğuması ve okyanusun çok yavaş açılması sebebiyle yükselme gücünden yoksun kalmıştır. Hızla yükselen sırtlardaki vadi, büyük bir kabartının doruğunda bulunan dar bir çatlaktan başka bir şey değildir.
*Jeomorfol. Bir vadinin evrimi, yamaçların ve talvvegin şekillenmesi arasındaki etkileşime bağlımlıdır; her ikisi de değişik süreçlerin tesiri altında, sadece devamlı iklime bağımlı olarak biçimlenir Yamaçlardan döküntü, yuvarlanma ya da toprak akması sonucu gelen bolca oranda araç-gereç vadiyi genişletir, azca ya da çok yayvanlaştırır (* YAMAÇ), sadece vadi tabanının dolmasına neden olur; kimi zaman akarsu, biriken bu malzemeyi taşıyamaz; o vakit vadide, enine profili göğe doğru içbükey bir birikim meydana gelir. Yamaçların sellerle etkin etkin halde aşındırılması da vadiyi birikinti konilerile doldurabilir. Bunun tersine, yamaçların hafifçe şekillenmesi ve akarsuyun derine doğru mühim seviyede kazması bir boğazın oluşmasına niçin olur.
Kaynak: Büyük Larousse
iki dağ içinde yer edinen uzun çukur koyak
Delta ovası, ova, tepe, dağ, vadi, geçit, yayla, göl, deniz, boğaz, körfez nedir?
Vadi nedir?
Yeryüzü Şekilleri - Vadi
YORUMLAR