Amerikan futbolu nedir, kaç kişiyle nasıl oynanır? Amerikan futbolu kuralları, özellikleri nedir, hakkında genel bilgi. AMERİKAN FUTBOLU O...
Amerikan futbolu nedir, kaç kişiyle nasıl oynanır? Amerikan futbolu kuralları, özellikleri nedir, hakkında genel bilgi.
AMERİKAN FUTBOLU
On bir kişilik takımlar içinde oynanan ve oval bir topu paslaşarak ya da elde taşıyarak karşı takımın kalesine ulaştırmak amacına dayanan futbol oyunudur. Amerikan futbolu 19. yy.da ortaya çıkmış, ilk maç ABD’de “Princeton Üniversitesi” ile “Rutgers Gollege” içinde 1869’da yapılmıştır. Üniversiteler arası oyun kurallarının 1873’te belirlendiği Amerikan futbolu fakat 1875’ten sonrasında gerçek niteliğine kavuşmaya başlanmıştır.
Üniversiteler Arası Futbol Birliği (IFA)’nın 1876’da kurulmasından sonrasında, bir İFA üyesi olan Walter Camp, Amerikan futbolunda köklü değişimler yapmıştır. Oyun güvenliğini artırmayı amaçlayan bu kurallara karşın sert bir oyun olan Amerikan futbolunda pek çok kişinin yaralanması, hatta ölmesi sebebiyle reis Roosevelt’in de teşvikiyle, kas gücünden çok hıza ve stratejiye ehemmiyet veren yeni kurallar getirilmiştir. Bu durumu ABD üniversitelerindeki karşılaşmaları tanzim etmek amacıyla 1910 senesinde National Collegeate Athletic Assocation (NCAA)’nın kurulması izlemiştir. 1922 senesinde kurulan Ulusal Futbol Ligi (National Football League; NFL), Amerikan ustalaşmış futbolunu tekrardan örgütlenmiş olup günümüzde bu görevini sürdürmektedir. Amerikan futbolu, 109,80 m uzunluğunda ve 48,80 m genişliğinde, dikdörtgen bir alanda oynanır. Alanın kısa kenarlarının ortalarında kaleler yer alır. iki kale çizgisi içinde kalan bölüm 5 yarda (4,5 m) aralıklı paralel çizgilerle bölünmüştür. Bu şekilde izleyiciler ve oyuncular bir takımın topu tekrardan kazanması için ihtiyaç duyulan 9 m’nin tamamı ya da bir kısmını aşıp aşmadığını görmektir. Top, şişirilmiş kauçuk bir balonun üstüne ten ya da plâstikten bir kılıf geçirilerek yapılmıştır. Oval biçimli bu topun uzun ekseni 28-28,5 santimetre, kısa ekseni ise 17,9 santimetre civarında olup, ağırlığı 400-425 gr içinde değişiyor. Oyuncular, oldukça sert bir oyun olan Amerikan futbolunda, darbe ve düşmelere karşı pek çok parçayla donatılmış bir forma giyerler. Omuz yastıkları, böbrek yastıkları, kalça ve diz yastıkları yerlerine bağlanır. Eklemlere sarılan bantlar da burkulmaları önler. Hafifçe ayakkabılar, sıkı bir pantolon ve oyuncuların oyun içindeki görevlerini belirten numaralara haiz formalarla giyim tamamlanır. Ten ya da plâstikten meydana getirilen ve önü kafes şeklinde olan yüz koruyucusu ve ağza takılan diş koruyucusu başa gelen darbeleri önler.
Oyun, ikisi bir yarıyı oluşturan dört devrede oynanır. Topun oyunda kalmış olduğu süre 60 dakikadır. Bu süre 15’er dakikalık dört devreye bölünmüştür, ikinci devreden sonrasında 15 dakikalık bir ara verilir. Oyun esnasında mola alabilmek mümkündür. Oyun süresinin bitiminde her iki takımın da kazanılmış olduğu sayılar eşitse, oyun 15 dakika uzatılabilir. Ama, uzatma süresi içinde takımlardan birinin sayı kazanması ile oyun o anda sonlanmış olur.
Oyun, takımlardan birinin 35 yarda çizgisi üstünde yapmış olduğu ayak vuruşu ile başlar. Bu vuruştan sonrasında topun, başka bir oyuncuya çarpmadan karşı takımın 35 yarda çizgisine kadar gitmesi gerekir. Bu, karşı takıma topu soruşturma şansı verir. Karşı takımın topu kapan oyuncusu, bir an ilkin vuruş meydana getiren takımın kalesine ulaşmak amacıyla koşmaya başlar. Topu yakalayan takımın görevi; topu ileriye dört atakta minimum 10 yarda, kısaca ortalama 9 m taşımaktır. 9 m ilerlenilirse, tekrardan elde edilmiş dört hakla bir 9 m daha ilerlenebilir. Başarılamadığında top rakip takıma geçer. Saldırı takımının arpacı, rakibin kale çizgisini geçmektir. 9 m ilerlemenin iki yolundan birisi, topu sıkıca eliyle kavrayan oyuncunun müdafa tarafınca durduruluncaya kadar ilerlemesi; öbürü ise, ilerde topsuz koşan yakalayıcıya topun havadan atılmasıdır. Saldırı, top yerde ve hareketsizken başlar. Dört atak sonunda topu minimum 10 yarda ileriye taşıyabilen ekip tekrardan kazanır, yoksa top karşı takıma geçer. Koşan oyuncuyu tutarak, yere savurarak, gövdeyle engelleyip yere düşürerek ya da oyun alanının sınırları dışına iterek durdurmak serbesttir.
Topun, karşı takımın kale çizgisinin ötesine taşınması “touchdown” olarak adlandırılır ve takıma 6 sayı kazandırır. Topun, karşı takımın kalesinin yatay direğinin üstüyle, yan direklerinin arasından ayak vuruşuyla geçirilmesi ise “field-goal” (alan golü) olarak adlandırılır ve 3 puan kazandırır. Bir başka sayı kazanma yöntemi de, savunmayla ilgilidir. Saldırı takımında, topu elde taşıyan oyuncu zorlanarak, kendi kale çizgisinin arkasında yakalanırsa müdafa meydana getiren ekip 2 sayı kazanır, buna “sofety” (emniyeti kaptırma) denir. Bir de touch-down’dan sayı kazanan takıma, kale çizgisinin 2 yarda arkasında küme dizilişi yapma hakkı tanınır. Bunda meydana getirilen atak ya da ikinci bir touch-down ile fazladan 1 sayı kazanılır.
Oyunun taktikleri koç (coach) tarafınca plânlanır. Taktikçi bir koçun hem kendi takımının, hem de karşı takımın kuvvetli ve zayıf taraflarını İyi bilmesi gerekir. Amerikan futbolunda her oyuncunun oynadığı pozisyon hususi beceri ister. Oyuncular oyundaki rollerine bakılırsa değişik adlar alırlar. Quarter-backler, oyun alanının generalidirler ve tüm hücumları başlatırlar. Linemenler, kuvvetli rakiplerinin hücumdaki yakalayıcıları engellemelerini önlemekle görevlidirler.
Backler ise dümdüz koşmak ve engellemek amacıyla kuvvetli, iri, açıklardan koşmak amacıyla da ufak yapılı ve süratli oyuncular olmak suretiyle, iki türlüdür. Bunun haricinde müdafa çizgi oyuncuları ikinci hat müdafa oyuncuları, pass receivers (pas yakalayıcıları) ve safeties (geri güven oyuncuları) benzer biçimde oyuncular vardır. Oyun esnasında, top oyun dışı kaldığında, oyun tekrardan oyun dışı olduğu noktaya en yakın paralel çizgi üstünde meydana getirilen “küme dizilişi” ve “aktarma” ile sokulur. Topla koşan bir oyuncuyu tekme atarak, dizle vurarak, çelme takarak düşürmek, kolun içi ile, yumruklu vurmak, top oyun dışı kaldıktan sonrasında koşan bir oyuncunun üstüne atlamak hatalı davranışlardır.
Hata meydana getiren oyuncunun ekibi, ceza olarak topu karşı takıma verir ve karşı takımın küme dizilişi hatanın ağırlığına bakılırsa 5, 10 ya da 15 yarda ileriden yaptırılır. Karşılaşmanın yönetiminde bir orta yargıcı, bir destek yargıcı, her devrede alanın yanında vazife meydana getiren bir yan yargıcı, bir alan gözlemcisi, bir çizgi hakemi ve bir sayı hakemi olmak suretiyle altı yargıcı vazife alır.
YORUMLAR