Arazi Nedir? Dini Kavramlar Sözlüğü Sözlükte "yer, yeryüzü, toprak, kara parçası" anlamlarına gelen arz kelimesinin çoğu...
Arazi Nedir?
Dini Kavramlar Sözlüğü
Sözlükte "yer, yeryüzü, toprak, kara parçası" anlamlarına gelen arz kelimesinin çoğuludur. Toprak mülkiyeti, arazînin sahipliği, kullanımı, sınırlanması şeklinde mevzular, ilk devirlerden beri insanlığı meşgul etmiş, ciddî bir sorun membaı olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde "arazî hukuku" müstakil bir hukuk dalı olarak karşımıza çıkmaktadır. Tüm İslâm hukukçuları, arazinin hem hususi, hem de kamu mülkiyetinin mevzusu olabileceği hususunda ittifak etmişlerdir. Müslümanların eline geçiş seçimi ve iyelik şekline nazaran, arazinin tasnifi yapılmış ve maliklerine belli mükellefiyetler ve sınırlamalar getirilmiştir. Hz. Peygamber'in hadisleri ile daha sonraki devirlerdeki uygulamalar doğrultusunda gelişen
İslâm hukukuna nazaran arazî temelde iki gruba ayrılır; arazî-i memlûke (mülk arazî), arazî-i gayri memlûke (mülk olmayan arazî). Arazî-i memlûke, sahibi bulunan ve tutum hakkı tamamen sahibine ilişkin olan araziye denir. Sahibi, öteki tüm malları, eşyası şeklinde bu araziyi de, satabilir, bağışlama edebilir, vakfedebilir ve miras bırakır. Mülk arazî, kullanım alanı, tâbi oldukları vergi ve statü bakımından dört gruba ayrılır: Arazî-i haraciyye, arazî-i öşriyye, mukataalı arazî ile yerleşime mevzu olan arazî. Arazî-i haraciyye, sulh yöntemiyle haraç vergisine bağlanan ya da savaşla fethedildiği halde gazilere dağıtılmayıp yerli gayrimüslim ahaliye bırakılan bölgelere denir. Bu tür arazi, mülk arazî olup, sahibi üstünde tutum yetkisine haizdir. Sadece bu arazîden, haraç isminde bir vergi alınır. Bu vergi de, harâc-ı mukaseme ve harâc-ı muvazzaf olmak suretiyle ikiye ayrılır. Harâc-ı mukaseme, yerin durumuna nazaran, arazînin mahsulünden 1/10'dan 1/2'ye kadar olmak suretiyle alınan vergidir. Harâc-ı muvazzaf ise, arazi için kesim usulü ile belirlenmiş olan belirli miktar akçedir. Arazî-i öşriyye, ahalisi kendiliğinden Müslüman olan ya da harp yöntemiyle fethedilip de gazilere bölme edilen arazilere denir. Bu araziye, arz-ı sadaka da denmektedir. Bu topraklar sahiplerinin mülkü olup, üzerlerinde her türlü tasarrufa yetkilidirler. Sahipleri, bu arazide yapmış olduğu ziraata karşılık, öşür isminde bir vergi vermekle yükümlüdür. Mukataalı arazî, devletin götürü vergi takdir ederek dağıttığı arazîdir. Mülkiyeti ve tutum hakkının verilmesi şeklinde olabileceği şeklinde, bir tek geliri de verilebilir. Birinci durumda arazî mülk olmakla beraber, ikincisinde kişinin mülkü değildir. Tetimme-i süknâ, ikamet ve yerleşime mevzu olan arsalardır. Buna konut inşa edilen arsalar ile meskenin tamamlayıcısı olan bölgeler dahildir. Bu arsalar, Müslüman ya da gayrimüslimlere ikâmet için terk edilmiş olup, öşür ve haraca doğal olarak değildir. Arazî-i gayri memlûke, şahsî mülkiyete mevzu olmayan, mülkiyeti devlete ya da kamuya ilişkin olan ve menfaati ammeye ya da devletin tahsis edeceği alan ya da şahıslara ilişkin olan arazilerdir. Bu nevi arazî, arazî-i mevkufe, arazî-i metruke, arazî-i mevat ve arazî-i mîriyye olmak suretiyle dörde ayrılır. Arazî-i mevkûfe, vakıf arazîsi anlama gelir. Âlimlerin çoğunluğuna nazaran, mülkiyeti kamuya, menfaati ise belli kişi ve zümrelere tahsis edilen arazidir. Arazî-i metrûke (arazî-i mahmiyye, arazî-i mirfekat), yollar, ormanlar, meydanlar şeklinde her insanın istifadesine sunulan arazi ya da meralar, pazar ve harman bölgeleri şeklinde belli bir köy ya da kasaba halkının ortak istifadesine terkedilmiş yerlerdir. Buraların mülkiyeti hazineye ilişkin olup, kimsenin hususi tutum yetkisi yoktur. Arazî-i mevât, kimsenin mülk ve tasarrufunda olmayan, belli bir köye veya kasabaya tahsis edilmemiş, ziraat yapılmayan ve iskân mahallinden uzakta bulunan boş arazilerdir. Devletin yetkili birimlerinden izin alınmak kaydıyla, bu araziyi bayındır eden şahıs ona haiz olur. Arazî-i mîriyye (arazî-i emiriyye), mülkiyeti hazinede kalmak suretiyle, devlet tarafınca belli şahıslara tutum hakkı verilen arazîdir. Bu tür arazîye, arazî-i memleket, arazî-i beytülmal, arazî-i sultaniyye adları de verilmektedir. Arazî-i mîriyyenin kuru mülkiyeti, doğrusu rakabesi devlete ilişkin olup, halka ariyet şeklinde verilir ve karşılığında belli bir vergi alınır. Mülkiyeti devlete ilişkin olduğundan, hususi iyelik ve miras hükümleri cereyan etmez; tasarrufa yetkili olan kimse, kanunun atama etmiş olduğu şartlar ve kayıtlar dairesinde intifa ve tutum eder. (İ.P.)
Dini Kavramlar Sözlüğü
İslâm hukukuna nazaran arazî temelde iki gruba ayrılır; arazî-i memlûke (mülk arazî), arazî-i gayri memlûke (mülk olmayan arazî). Arazî-i memlûke, sahibi bulunan ve tutum hakkı tamamen sahibine ilişkin olan araziye denir. Sahibi, öteki tüm malları, eşyası şeklinde bu araziyi de, satabilir, bağışlama edebilir, vakfedebilir ve miras bırakır. Mülk arazî, kullanım alanı, tâbi oldukları vergi ve statü bakımından dört gruba ayrılır: Arazî-i haraciyye, arazî-i öşriyye, mukataalı arazî ile yerleşime mevzu olan arazî. Arazî-i haraciyye, sulh yöntemiyle haraç vergisine bağlanan ya da savaşla fethedildiği halde gazilere dağıtılmayıp yerli gayrimüslim ahaliye bırakılan bölgelere denir. Bu tür arazi, mülk arazî olup, sahibi üstünde tutum yetkisine haizdir. Sadece bu arazîden, haraç isminde bir vergi alınır. Bu vergi de, harâc-ı mukaseme ve harâc-ı muvazzaf olmak suretiyle ikiye ayrılır. Harâc-ı mukaseme, yerin durumuna nazaran, arazînin mahsulünden 1/10'dan 1/2'ye kadar olmak suretiyle alınan vergidir. Harâc-ı muvazzaf ise, arazi için kesim usulü ile belirlenmiş olan belirli miktar akçedir. Arazî-i öşriyye, ahalisi kendiliğinden Müslüman olan ya da harp yöntemiyle fethedilip de gazilere bölme edilen arazilere denir. Bu araziye, arz-ı sadaka da denmektedir. Bu topraklar sahiplerinin mülkü olup, üzerlerinde her türlü tasarrufa yetkilidirler. Sahipleri, bu arazide yapmış olduğu ziraata karşılık, öşür isminde bir vergi vermekle yükümlüdür. Mukataalı arazî, devletin götürü vergi takdir ederek dağıttığı arazîdir. Mülkiyeti ve tutum hakkının verilmesi şeklinde olabileceği şeklinde, bir tek geliri de verilebilir. Birinci durumda arazî mülk olmakla beraber, ikincisinde kişinin mülkü değildir. Tetimme-i süknâ, ikamet ve yerleşime mevzu olan arsalardır. Buna konut inşa edilen arsalar ile meskenin tamamlayıcısı olan bölgeler dahildir. Bu arsalar, Müslüman ya da gayrimüslimlere ikâmet için terk edilmiş olup, öşür ve haraca doğal olarak değildir. Arazî-i gayri memlûke, şahsî mülkiyete mevzu olmayan, mülkiyeti devlete ya da kamuya ilişkin olan ve menfaati ammeye ya da devletin tahsis edeceği alan ya da şahıslara ilişkin olan arazilerdir. Bu nevi arazî, arazî-i mevkufe, arazî-i metruke, arazî-i mevat ve arazî-i mîriyye olmak suretiyle dörde ayrılır. Arazî-i mevkûfe, vakıf arazîsi anlama gelir. Âlimlerin çoğunluğuna nazaran, mülkiyeti kamuya, menfaati ise belli kişi ve zümrelere tahsis edilen arazidir. Arazî-i metrûke (arazî-i mahmiyye, arazî-i mirfekat), yollar, ormanlar, meydanlar şeklinde her insanın istifadesine sunulan arazi ya da meralar, pazar ve harman bölgeleri şeklinde belli bir köy ya da kasaba halkının ortak istifadesine terkedilmiş yerlerdir. Buraların mülkiyeti hazineye ilişkin olup, kimsenin hususi tutum yetkisi yoktur. Arazî-i mevât, kimsenin mülk ve tasarrufunda olmayan, belli bir köye veya kasabaya tahsis edilmemiş, ziraat yapılmayan ve iskân mahallinden uzakta bulunan boş arazilerdir. Devletin yetkili birimlerinden izin alınmak kaydıyla, bu araziyi bayındır eden şahıs ona haiz olur. Arazî-i mîriyye (arazî-i emiriyye), mülkiyeti hazinede kalmak suretiyle, devlet tarafınca belli şahıslara tutum hakkı verilen arazîdir. Bu tür arazîye, arazî-i memleket, arazî-i beytülmal, arazî-i sultaniyye adları de verilmektedir. Arazî-i mîriyyenin kuru mülkiyeti, doğrusu rakabesi devlete ilişkin olup, halka ariyet şeklinde verilir ve karşılığında belli bir vergi alınır. Mülkiyeti devlete ilişkin olduğundan, hususi iyelik ve miras hükümleri cereyan etmez; tasarrufa yetkili olan kimse, kanunun atama etmiş olduğu şartlar ve kayıtlar dairesinde intifa ve tutum eder. (İ.P.)
Alan ve arazi ölçü birimleri hakkında bilgi verir misiniz?
Arazi (Yeryüzü) Sanatı (Eart Art)
Nüfusu 2000'den azca olan köylerde arazi kiralama hangi ihale kanununa nazaran yapılır?
ARAZİ
1. Yerleşim alanları ve yapılmış yollar haricinde kalan bölgeler: Arazide çalışmak. Arazi otosu, lastiği, vitesi
2. Yapısı, durumu, biçimi açısından ele alınan toprak parçası: Kumlu, verimli arazi. Engebeli arazi.
3. Bir hiç kimseye, kamuya vb. ilişkin işlenmiş ya da işlenmemiş parselli toprak parçasrarsa, tarla: Bir arazi satın almak. Geniş arazileri var. Kamuya ilişkin araziler.
4. Arazi açmak, tarla açmak.Arazi olmak, araziye uymak, bulunmuş olduğu ortama ya da koşullara uymak: ortadan yitmek (arg.).
—Eskiden
Arâzi-i âmire, işletilen ve kazanç elde eden topraklar. Arâzi-i hâliye, boş topraklar. Arâzi-i memluke, mülk, timar toprağı. Arâzi-i metruke, terk edilmiş topraklar.Arâzi-i mezrua, ekilip biçilen, işletilen topraklar. Arâzi-i miriye, devlete ilişkin yer, toprak. Arâzi-i mukaddese, mukaddes topraklar, Filistin ve Kudüs için kullanım Arâzi-i mübareke, Hicaz için kullanılır.
—Askeriye
Araziden yararlanma, ilerlerken düşman ateşinden korunmak ve kendi ateşini etkili kılabilmek için arazi yapısından yararlanmak. Arazinin düzenlenmesi, arazinin, bilhassa müdafa savaşı amacıyla hazırlanması.Askeri arazi, devletin verdiği ya da hususi bir kişiden askeri makamlarca kiralanan ve çoğunlukla askeri birliklerin eğitimi için kullanılan arazı. Kesik arazi, üstünde siperler ya da organik engeller (çitler, ağaçlar, çukurlar, vb.) bulunan ve yakın mesafeden kara gözetlemesine ve yatık mermi yollu silahların kullanılmasına olanak tanımayan arazi. (Kesik araziler bilhassa sızmalara karşı elverişlidir.)
—Çevre Mimarisi
Arazi bakımı, çeşitli eylemler sonucu ekolojik organik dengesi bozulmuş arazinin bakımı. (Çevre mimarları, çevre ve orman mühendisleri vb., arazi bakımını üstlenmiş başlıca uzmanlardır.) II Arazi plastiği, arazinin, tabiat ya da tabiat ve insanoğlu tarafınca ortaklaşa şekil
rast beşlisi uşşak dörtlüsü lendirilmiş olan dış yapısı. (Bk. ansikl. böl.)
—Hukuk
Sınırları belirlenmiş toprak parçası. taşınmazların bir türü. (Türk Med.k.'nun 632. maddesine nazaran taşınmaz sayılan şeyler şunlardır: arazi, tapu kütüğünde bağımsız ve devamlı olarak ek olarak tescil edilen haklar ve madenler. Tapu sicili tüzüğüne nazaran arazi, belirli bir halde sınırlandırılmış, hususi mülkiyete mevzu olan yeryüzü parçasıdır.)
TOPRAK HUKUKU
Arazi kayması, toprağın göçmesi sebebiyle, ağaçların, çitlerin ve duvarların bir mülkten başka bir mülke geçmesi. (Arazinin yerinden kayması, sınırın değiştirilmesini gerektirmez.) Arazi terki Yeni arazi oluşması, sahipsiz yerlerde toprağın birikmesi, dolması ve kayması ya da kamuya ilişkin akarsuların yatak değiştirmesiyle yeni bir arazinin oluşması.
Arazi kanunnamesi (1858 tarihli-). Örneksiz adı,23 şevval 1274 tarihindeki Arazi kanunnamei humayunu'dur. OsmanlI Imparatorluğu'nda toprak rejimini düzenleyen bu yasa bir önsöz ve 132 maddeden oluşur. Yasa, imparatorluk toprakla rını beş bölüme ayırmıştır: arazii memluke (mülk arazisi), arazii emiriye (miri arazi),arazii mevkufe (vakıf arazi), arazii metruke (metruk arazi), arazii mevat (boş arazi). Arazi kanunnamesinin başlıca özelliği, dağınık bir durumda olan toprakla ilgili hukuk kurallarını bir düzene bağlaması , ek olarak miri,metruk ve boş araziler için yeni kurallar koymasıdır. Arazii amire, kendisinden herhangi bir halde yararlanılan topraklar. (Karşt. arazii mevat, boş arazi.)
ARAZİİ EMİRİYE ya da MİRİ ARAZİ
Arazii emiriye ya da miri arazi, rekabesi, doğrusu kuru mülkiyeti beytülmale (devlete), yararlanma hakkıy- sa kişilere ilişkin olan topraklar; arazii bey- tülmal, arazii havz, arazii memleket, arazii sultaniye de denir. (Bk. ansikl. böl.)Arazii gamire, bakımsız, su baskınına uğramış, ekilmemiş topraklar. (Tarıma elverişli olması durumunda ekilmemiş topraklara da bu ad verilir.) Arazii haraciye, fethedilen ülkelerde, müslüman olmayan halka verilen ve vergiye bağlanan bölgeler, (Arazii öşriye şeklinde, bu topraklar da arazii memluke'den sayılır. Bu toprakların rekabesi [kuru mülkiyeti] kullanan kişilerindir.)
ARAZİİ EMİRİYE ya da MİRİ ARAZİ
Arazii mahlule, toprağa tutum edenin mirasçı bırakmadan ölmesiyle devlete ya da vakıfa geçen arazi. (Bu topraklar, arazii emiriye'dense devlete, arazii mevkute'dense vakıfa geçer ve hangisine geçmişse onun tarafınca artırma yöntemiyle satılırdı.)Arazii mahmiye, rekabesi beytülmale ilişkin araziden "hiç kimseye devir ve teslim edilmeksizin†halkın gereksinimleri ve çıkarı için ayrılan koruluk, mera, yol, pazar yeri şeklinde bölgeler,Arazii meftuha, fetih hakkının bulunmuş olduğu bölgeler. (Kaide olarak bu tür arazi devlete aittir. Devlet bu toprakları ya ganimet olarak dağıtır ya da sahiplerine bırakır.) Arazii mektume, devletten gizlenerek kullanılan arazi.
Arazii memlûke ya da mülk arazi, hususi mülkiyete bağlı topraklar. (Bk. ansikl. böl.) Arazii metruke ya da metruk arazi, mera, harman yeri ve baltalık şeklinde halkın genel gereksinimlerine ayrılmış topraklar. (Bk. ansikl. böl.)Arazii mevat ya da boş arazi, tarıma elverişli olmayan, bakımsız ve sahipsiz arazi. (Bk. ansikl. böl.) Arazii mevkufe ya da zaman arazi, hayır işlerine ayrılmış ve başkasına devredilmesi önlenmiş topraklar. (Bk. ansikl. böl.)Arazii mezrua, ekilip biçilen arazi. Arazii öşriye, ürünlerinden öşür vergisi alınan topraklar. (Arazii öşriyenin mülkiyeti toprağa tutum eden kişinindir. Öşür vergisini veren arazi sahibi, yerine istediği şeklinde tutum edebilirdi. Bu tür yerlerin sahiplerinin mirasçı bırakmadan ölmeleri halinde toprak, arazii emiriye niteliği alırdı.)Arazii seniye, padişahlara ilişkin arazi, OsmanlI padişahlarının özgü'ları.
—Oto. Arazi otomobili, karayolları ve otoyollar haricinde kullanılmak için hususi olarak tasarlanmış vasıta.
—Verg. huk. Arazi vergisi, arazinin kıymeti üstünden alınan bir servet vergisi. (Bk. ansikl. böl.)
—Yerbil. Aynı tür (kireçtaşı arazisi), aynı kökenli (alüvyonlu arazi) ya da aynı yaşlarındaki kayaçların (kretase arazisi) tümü. Sürat ya da galop koşularında toprak, penetrasyon ölçeriyle meydana getirilen bir değerlendirmeden geçer; buna nazaran 1 ile 5 içinde bir sınıflama yapılır.
4.5 ile 5 arasındaki bir toprak ağır, 4 ile4.5 arası yapışkan, 3,5 ile 4 arası yumuşak, 2,5 ile 3,5 arası hafifçe, 2,5'un altındaysa kuru olarak nitelenir. Bazı atlar, bilhassa de eklemleri zayıf olanlarla toynakları geniş olanlar ağır toprağı yeğlerler.
—Çev. mim. Arazi bakımı arazide yargı devam eden su ve rüzgâr erozyonunu ve toprak kaymalarını, organik nebat örtüsünün, hayvan varlığının ve canlıların yok edilmesini, su toplama havzalarında su azalmasını, su rejiminin bozulmasını ve çeşitli çevre kirlenmelerini vb. önleme amacı güder. Bu sorunların çözümü için alınacak başlıca önlemler, toprak aşınma ve taşınmasının, sel ve taşkınların önlenmesi; çıplak ve verimsiz arazilerin yeşillendi- rilmesi, çalılandırılması ve ağaçlandırılması; nebat örtüsünün ve hayvan varlığının tekrardan yaratılması; su toplama havzalarının ve otlakların verimli kılınması; yamaç topraklarının tesviye eğrilerine koşut işlenmesi; koruyucu rüzgâr perdeleri, kuşakları ve zonları yetiştirilmesi; çevre kirlenmelerinin önlenmesi ve peyzaj tablolarının bakımı ve düzenlenmesidir.
Arazi plastiği, çoğu zaman arazinin yükseklikleri, orografik yapısı, kıyı ya da sınır çizgileri ve arazi silueti ile, üstünde yer edinen öteki organik elemanlardan (nebat örtüsü, orman, maki, step, ağaçlar, çalılar, su yüzeyleri, çavlanlar ya da kayalar, vb.) ve kültürel nesnelerden (yapılar, setler, barajlar, yollar vb.) oluşur. Organik çizgiler temel olmakla beraber arazi plastiği, ya dış etkenlerle ve zaman içinde değişebilir ya da insanoğlu tarafınca değiştirilebilir. Bu değişme, kimi zaman pozitif yönde kimi zaman de negatif 704 olabilir (mesela Boğaziçi'nin arazi plasti ği). Çevre mimarlığında, arazi plastiğinin en iyi halde değerlendirilmesi üstünde önemle durulur.
Rekabesi beytülmale ilişkin olan ve devlet tarafınca belirli kişilere bir karşılık karşılığı bırakılan yerlerdi. Bu topraklara tutum eden kişilerin, toprağı işletmeleri, ekip biçmeleri şarttı. Haklı bir niçin olmadan toprağı işletmeyenlerin bu toprakları ellerinden alınırdı. Şu sebeple arazinin boş kalması timar sahibinin fakirleşmesine ve görevlerim yapması imkansız hale gelmesine yol açardı. Tımarların kaldırılmasından sonrasında da, haklı bir niçin olmadan üç yıl işletilmeyen topraklar devlete geçer devlet de bu tarz şeyleri açık artırmayla satardı. Toprağa tutum edenler, kendilerine bırakılan bu topraklar için ya peşin bir para öder ya da ürün üstünden senelik bir hisse verirlerdi. Miri toprakların dağıtılması nesnel ölçülere nazaran yapılırdı. Miri topraklar, önceleri timar ve zeamet sahiplerinin, sonrasında da mültezimlerin izniyle köylüler tarafınca kullanılırdı. Mülk araziden değişik olarak miri araziyi kullananların bu tarz şeyleri başkalarına satmaları yasaktı. Bu toprakların borç için haczi de olanaksızdı. Miri araziye tutum edenler, istedikleri ekini ekebilirlerdi. Sadece ağaç dikmek, yapı oluşturmak şeklinde işler için devletin izni gerekirdi.
Arazii memluke ya da mülk arazi. Tam bir hususi iyelik rejiminin uygulanmış olduğu, sahi bine tutum, kullanma, yararlanma, elde bulundurma ve elden çıkarma yetkileri veren topraklardır. Köy ve kasaba sınırları içindeki arsalar, bağ ve bahçelerle evin ve ev yerinin tarafındaki en fazla yarım dönümlük bölgeler; miri araziden ayrılarak hukuka uygun bir işlemle bir kişinin mülkiyetine geçirilmiş bölgeler; öşüre bağlı topraklar ve haraç vergisine bağlı topraklar mülk arazilerdir. Arazii öşriye sahipleri, ürün üstünden devlete hisse verirler, arazii haraciye sahipleri de belirli bir karşılık öderlerdi. Öşür ve haraç tarıma elverişli topraklardan alınan bir tür arazi ver gisiydi. Öşür ürün üstünden ve ürün olduğu süre verildiği halde haraç, ürün olsun olmasın para olarak ödenirdi.
Arazii metruke ya da metruk arazi. Bu tür topraklar tüm halkın ya da belirli bir bölgede oturanların ortak olarak kullandıkları yerlerdir. Devlet, bu yerlerin rekabe- siniyani kuru mülkiyetini elinde tutarsa da, halkın kullanım hakkına dokunmaz. Kamuya ilişkin yollar; akarsular ve göller; oturulan bölgelere yakın olan otlak, harman yeri, baltalık, pazar bölgeleri bu gruba girer. Metruk arazi üstünde kişilerin haiz olduğu hak, yararlanma hakkıdır.Bu tür arazi üstünde hususi iyelik hakkı olmadığı için, bunlar tapuya kaydedilmez; zamanaşımı yöntemiyle iyelik hakkı kurulamaz. Bu tür topraklar, satım, kira vb. hukuksal işlem lere mevzu olmazlar.
Arazii mevat ya da boş arazi. Sahipsiz olmakla beraber nitelikleri bakımından hususi mülkiyete girebilen yerlerdir. Bunlar işlenip kullanılır bir hale sokulurlarsa hususi mülkiyete girebilirler. 1858 tarihindeki Arazi kanunnamesi ' ne nazaran, bir yerin arazii me- vat'tan sayılabilmesi için şu koşulların bulunması gerekir: kimsenin hususi mülkü olmaması; köy ya da kasabanın merası, baltalığı vb. olmaması; işlenmemiş bir toprak olması.
Arazii mevkute ya da vakıf arazi. Bu tür toprakların iki türü vardır: arazii mevkutei sahiha ve arazii mevkufei gayrisahiha. Birinci gruba giren vakıf toprakları, mülk araziden vakfedilmiş topraklardır. Bunların rekabesi (kuru mülkiyeti) ve tüm tasar ruf hakkı vakıf tüzelkişiliğine aittir, ikinci gruba giren topraklar ise, miri araziden ayrılarak padişahın ya da onun izniyle başkalarının vakfettikleri yerlerdir; arazinin rekabesi (kuru mülkiyeti) devlete aittir, vakfedilen şey bu toprakların öşür ve rüsum şeklinde yararlanma haklarıdır. Vakıflar, devletin koruması altında olduğundan bunlara kimse dokunamaz; gelirlerinin vakıf amacına uygun olarak kullanılması gerekir.
Arazi vergilerinde matrah, çoğu zaman arazinin kıymeti olarak kabul edilmiş ve bu değerin saptanmasında, başlangıçta idarece takdir yöntemi uygulanırken, daha sonraları mükellefin beyanı ve idarenin denetimi esas alınmıştır.
OsmanlI imparatorluğu'nda, gerçek anlamda bir arazi vergisi, 1858'de çıkartılan bir yasaya dayanılarak 1863'ten itibaren uygulanmaya başlandı. Bu dönemlerde arazi ve bina vergileri beraber alınıyordu. Sadece 1910'da, bu uygulamaya son verilerek bina vergisi arazi vergisinden ayrıldı. Cumhuriyet döneminde yeni bir arazi vergisi yasası çıkarıldı (1931). Bu verginin uygulanmasında en büyük mesele, tahrir (yazım) işlemleri oldu. Bunun sebebi, arazilerde mülkiyetin (ya da hak sahipliği ile zilyetliğin) tek tek saptanarak değerlendirilmesi ve kayda geçirilmesi biçiminde meydana getirilen yazım işlemlerinin yönetimsel güçlükleri yanı sıra, maliyeti yüksek işlemler olmasıdır. 1936'da süregelen yazım işlemi iki yıl sürdü ve bundan sonrasında başka yazım yapılamadığı için arazi değerleri, 1936 değerleri esas alınarak katsayılarla saptanmaya çalışıldı. Bu zamanda, bina ve arazi vergilerinin yönetimi ve tüm geliri mahalli yönetimlere bırakılmıştı.
1970' te arazi ve bina vergileri birleştirilerek Emlak vergisi kanunu kabul edildi Bu yasayla, sözkonusu vergilerin yönetimi merkezi idareye geçerken, hasılatın %80'i mahalli yönetimlere bırakılıyordu. Emlak vergisi kanunu'nda eskisine nazaran mühim bir değişim de, verginin matrahının saptanmasıyla ilgilidir. Buna nazaran, sözkonusu yasa içinde yer edinen arazi vergisinin matrahı, arazinin rayiç bedelidir. Bu ise, arazinin beyan tarihindeki alım -satım bedelidir. Kaide olarak, rayiç bedelin saptanmasında, mükellefin her beş yılda (ya da durumuna nazaran daha kısa bir sürede) yapacağı beyan esas alınmaktadır. 1981'de gerek yönetimi gerekse tüm kazancıyla merkezi idarece üstlenilmiş olan bu vergi, 1986'dan geçerli olmak suretiyle tekrardan mahalli yönetimlere bırakılmıştır.
Büyük Larousse
1. Yerleşim alanları ve yapılmış yollar haricinde kalan bölgeler: Arazide çalışmak. Arazi otosu, lastiği, vitesi
2. Yapısı, durumu, biçimi açısından ele alınan toprak parçası: Kumlu, verimli arazi. Engebeli arazi.
3. Bir hiç kimseye, kamuya vb. ilişkin işlenmiş ya da işlenmemiş parselli toprak parçasrarsa, tarla: Bir arazi satın almak. Geniş arazileri var. Kamuya ilişkin araziler.
4. Arazi açmak, tarla açmak.Arazi olmak, araziye uymak, bulunmuş olduğu ortama ya da koşullara uymak: ortadan yitmek (arg.).
—Eskiden
Arâzi-i âmire, işletilen ve kazanç elde eden topraklar. Arâzi-i hâliye, boş topraklar. Arâzi-i memluke, mülk, timar toprağı. Arâzi-i metruke, terk edilmiş topraklar.Arâzi-i mezrua, ekilip biçilen, işletilen topraklar. Arâzi-i miriye, devlete ilişkin yer, toprak. Arâzi-i mukaddese, mukaddes topraklar, Filistin ve Kudüs için kullanım Arâzi-i mübareke, Hicaz için kullanılır.
—Askeriye
Araziden yararlanma, ilerlerken düşman ateşinden korunmak ve kendi ateşini etkili kılabilmek için arazi yapısından yararlanmak. Arazinin düzenlenmesi, arazinin, bilhassa müdafa savaşı amacıyla hazırlanması.Askeri arazi, devletin verdiği ya da hususi bir kişiden askeri makamlarca kiralanan ve çoğunlukla askeri birliklerin eğitimi için kullanılan arazı. Kesik arazi, üstünde siperler ya da organik engeller (çitler, ağaçlar, çukurlar, vb.) bulunan ve yakın mesafeden kara gözetlemesine ve yatık mermi yollu silahların kullanılmasına olanak tanımayan arazi. (Kesik araziler bilhassa sızmalara karşı elverişlidir.)
—Çevre Mimarisi
Arazi bakımı, çeşitli eylemler sonucu ekolojik organik dengesi bozulmuş arazinin bakımı. (Çevre mimarları, çevre ve orman mühendisleri vb., arazi bakımını üstlenmiş başlıca uzmanlardır.) II Arazi plastiği, arazinin, tabiat ya da tabiat ve insanoğlu tarafınca ortaklaşa şekil
rast beşlisi uşşak dörtlüsü lendirilmiş olan dış yapısı. (Bk. ansikl. böl.)
—Hukuk
Sınırları belirlenmiş toprak parçası. taşınmazların bir türü. (Türk Med.k.'nun 632. maddesine nazaran taşınmaz sayılan şeyler şunlardır: arazi, tapu kütüğünde bağımsız ve devamlı olarak ek olarak tescil edilen haklar ve madenler. Tapu sicili tüzüğüne nazaran arazi, belirli bir halde sınırlandırılmış, hususi mülkiyete mevzu olan yeryüzü parçasıdır.)
TOPRAK HUKUKU
Arazi kayması, toprağın göçmesi sebebiyle, ağaçların, çitlerin ve duvarların bir mülkten başka bir mülke geçmesi. (Arazinin yerinden kayması, sınırın değiştirilmesini gerektirmez.) Arazi terki Yeni arazi oluşması, sahipsiz yerlerde toprağın birikmesi, dolması ve kayması ya da kamuya ilişkin akarsuların yatak değiştirmesiyle yeni bir arazinin oluşması.
Arazi kanunnamesi (1858 tarihli-). Örneksiz adı,23 şevval 1274 tarihindeki Arazi kanunnamei humayunu'dur. OsmanlI Imparatorluğu'nda toprak rejimini düzenleyen bu yasa bir önsöz ve 132 maddeden oluşur. Yasa, imparatorluk toprakla rını beş bölüme ayırmıştır: arazii memluke (mülk arazisi), arazii emiriye (miri arazi),arazii mevkufe (vakıf arazi), arazii metruke (metruk arazi), arazii mevat (boş arazi). Arazi kanunnamesinin başlıca özelliği, dağınık bir durumda olan toprakla ilgili hukuk kurallarını bir düzene bağlaması , ek olarak miri,metruk ve boş araziler için yeni kurallar koymasıdır. Arazii amire, kendisinden herhangi bir halde yararlanılan topraklar. (Karşt. arazii mevat, boş arazi.)
ARAZİİ EMİRİYE ya da MİRİ ARAZİ
Arazii emiriye ya da miri arazi, rekabesi, doğrusu kuru mülkiyeti beytülmale (devlete), yararlanma hakkıy- sa kişilere ilişkin olan topraklar; arazii bey- tülmal, arazii havz, arazii memleket, arazii sultaniye de denir. (Bk. ansikl. böl.)Arazii gamire, bakımsız, su baskınına uğramış, ekilmemiş topraklar. (Tarıma elverişli olması durumunda ekilmemiş topraklara da bu ad verilir.) Arazii haraciye, fethedilen ülkelerde, müslüman olmayan halka verilen ve vergiye bağlanan bölgeler, (Arazii öşriye şeklinde, bu topraklar da arazii memluke'den sayılır. Bu toprakların rekabesi [kuru mülkiyeti] kullanan kişilerindir.)
ARAZİİ EMİRİYE ya da MİRİ ARAZİ
Arazii mahlule, toprağa tutum edenin mirasçı bırakmadan ölmesiyle devlete ya da vakıfa geçen arazi. (Bu topraklar, arazii emiriye'dense devlete, arazii mevkute'dense vakıfa geçer ve hangisine geçmişse onun tarafınca artırma yöntemiyle satılırdı.)Arazii mahmiye, rekabesi beytülmale ilişkin araziden "hiç kimseye devir ve teslim edilmeksizin†halkın gereksinimleri ve çıkarı için ayrılan koruluk, mera, yol, pazar yeri şeklinde bölgeler,Arazii meftuha, fetih hakkının bulunmuş olduğu bölgeler. (Kaide olarak bu tür arazi devlete aittir. Devlet bu toprakları ya ganimet olarak dağıtır ya da sahiplerine bırakır.) Arazii mektume, devletten gizlenerek kullanılan arazi.
Arazii memlûke ya da mülk arazi, hususi mülkiyete bağlı topraklar. (Bk. ansikl. böl.) Arazii metruke ya da metruk arazi, mera, harman yeri ve baltalık şeklinde halkın genel gereksinimlerine ayrılmış topraklar. (Bk. ansikl. böl.)Arazii mevat ya da boş arazi, tarıma elverişli olmayan, bakımsız ve sahipsiz arazi. (Bk. ansikl. böl.) Arazii mevkufe ya da zaman arazi, hayır işlerine ayrılmış ve başkasına devredilmesi önlenmiş topraklar. (Bk. ansikl. böl.)Arazii mezrua, ekilip biçilen arazi. Arazii öşriye, ürünlerinden öşür vergisi alınan topraklar. (Arazii öşriyenin mülkiyeti toprağa tutum eden kişinindir. Öşür vergisini veren arazi sahibi, yerine istediği şeklinde tutum edebilirdi. Bu tür yerlerin sahiplerinin mirasçı bırakmadan ölmeleri halinde toprak, arazii emiriye niteliği alırdı.)Arazii seniye, padişahlara ilişkin arazi, OsmanlI padişahlarının özgü'ları.
—Oto. Arazi otomobili, karayolları ve otoyollar haricinde kullanılmak için hususi olarak tasarlanmış vasıta.
—Verg. huk. Arazi vergisi, arazinin kıymeti üstünden alınan bir servet vergisi. (Bk. ansikl. böl.)
—Yerbil. Aynı tür (kireçtaşı arazisi), aynı kökenli (alüvyonlu arazi) ya da aynı yaşlarındaki kayaçların (kretase arazisi) tümü. Sürat ya da galop koşularında toprak, penetrasyon ölçeriyle meydana getirilen bir değerlendirmeden geçer; buna nazaran 1 ile 5 içinde bir sınıflama yapılır.
4.5 ile 5 arasındaki bir toprak ağır, 4 ile4.5 arası yapışkan, 3,5 ile 4 arası yumuşak, 2,5 ile 3,5 arası hafifçe, 2,5'un altındaysa kuru olarak nitelenir. Bazı atlar, bilhassa de eklemleri zayıf olanlarla toynakları geniş olanlar ağır toprağı yeğlerler.
—Çev. mim. Arazi bakımı arazide yargı devam eden su ve rüzgâr erozyonunu ve toprak kaymalarını, organik nebat örtüsünün, hayvan varlığının ve canlıların yok edilmesini, su toplama havzalarında su azalmasını, su rejiminin bozulmasını ve çeşitli çevre kirlenmelerini vb. önleme amacı güder. Bu sorunların çözümü için alınacak başlıca önlemler, toprak aşınma ve taşınmasının, sel ve taşkınların önlenmesi; çıplak ve verimsiz arazilerin yeşillendi- rilmesi, çalılandırılması ve ağaçlandırılması; nebat örtüsünün ve hayvan varlığının tekrardan yaratılması; su toplama havzalarının ve otlakların verimli kılınması; yamaç topraklarının tesviye eğrilerine koşut işlenmesi; koruyucu rüzgâr perdeleri, kuşakları ve zonları yetiştirilmesi; çevre kirlenmelerinin önlenmesi ve peyzaj tablolarının bakımı ve düzenlenmesidir.
Arazi plastiği, çoğu zaman arazinin yükseklikleri, orografik yapısı, kıyı ya da sınır çizgileri ve arazi silueti ile, üstünde yer edinen öteki organik elemanlardan (nebat örtüsü, orman, maki, step, ağaçlar, çalılar, su yüzeyleri, çavlanlar ya da kayalar, vb.) ve kültürel nesnelerden (yapılar, setler, barajlar, yollar vb.) oluşur. Organik çizgiler temel olmakla beraber arazi plastiği, ya dış etkenlerle ve zaman içinde değişebilir ya da insanoğlu tarafınca değiştirilebilir. Bu değişme, kimi zaman pozitif yönde kimi zaman de negatif 704 olabilir (mesela Boğaziçi'nin arazi plasti ği). Çevre mimarlığında, arazi plastiğinin en iyi halde değerlendirilmesi üstünde önemle durulur.
Rekabesi beytülmale ilişkin olan ve devlet tarafınca belirli kişilere bir karşılık karşılığı bırakılan yerlerdi. Bu topraklara tutum eden kişilerin, toprağı işletmeleri, ekip biçmeleri şarttı. Haklı bir niçin olmadan toprağı işletmeyenlerin bu toprakları ellerinden alınırdı. Şu sebeple arazinin boş kalması timar sahibinin fakirleşmesine ve görevlerim yapması imkansız hale gelmesine yol açardı. Tımarların kaldırılmasından sonrasında da, haklı bir niçin olmadan üç yıl işletilmeyen topraklar devlete geçer devlet de bu tarz şeyleri açık artırmayla satardı. Toprağa tutum edenler, kendilerine bırakılan bu topraklar için ya peşin bir para öder ya da ürün üstünden senelik bir hisse verirlerdi. Miri toprakların dağıtılması nesnel ölçülere nazaran yapılırdı. Miri topraklar, önceleri timar ve zeamet sahiplerinin, sonrasında da mültezimlerin izniyle köylüler tarafınca kullanılırdı. Mülk araziden değişik olarak miri araziyi kullananların bu tarz şeyleri başkalarına satmaları yasaktı. Bu toprakların borç için haczi de olanaksızdı. Miri araziye tutum edenler, istedikleri ekini ekebilirlerdi. Sadece ağaç dikmek, yapı oluşturmak şeklinde işler için devletin izni gerekirdi.
Arazii memluke ya da mülk arazi. Tam bir hususi iyelik rejiminin uygulanmış olduğu, sahi bine tutum, kullanma, yararlanma, elde bulundurma ve elden çıkarma yetkileri veren topraklardır. Köy ve kasaba sınırları içindeki arsalar, bağ ve bahçelerle evin ve ev yerinin tarafındaki en fazla yarım dönümlük bölgeler; miri araziden ayrılarak hukuka uygun bir işlemle bir kişinin mülkiyetine geçirilmiş bölgeler; öşüre bağlı topraklar ve haraç vergisine bağlı topraklar mülk arazilerdir. Arazii öşriye sahipleri, ürün üstünden devlete hisse verirler, arazii haraciye sahipleri de belirli bir karşılık öderlerdi. Öşür ve haraç tarıma elverişli topraklardan alınan bir tür arazi ver gisiydi. Öşür ürün üstünden ve ürün olduğu süre verildiği halde haraç, ürün olsun olmasın para olarak ödenirdi.
Arazii metruke ya da metruk arazi. Bu tür topraklar tüm halkın ya da belirli bir bölgede oturanların ortak olarak kullandıkları yerlerdir. Devlet, bu yerlerin rekabe- siniyani kuru mülkiyetini elinde tutarsa da, halkın kullanım hakkına dokunmaz. Kamuya ilişkin yollar; akarsular ve göller; oturulan bölgelere yakın olan otlak, harman yeri, baltalık, pazar bölgeleri bu gruba girer. Metruk arazi üstünde kişilerin haiz olduğu hak, yararlanma hakkıdır.Bu tür arazi üstünde hususi iyelik hakkı olmadığı için, bunlar tapuya kaydedilmez; zamanaşımı yöntemiyle iyelik hakkı kurulamaz. Bu tür topraklar, satım, kira vb. hukuksal işlem lere mevzu olmazlar.
Arazii mevat ya da boş arazi. Sahipsiz olmakla beraber nitelikleri bakımından hususi mülkiyete girebilen yerlerdir. Bunlar işlenip kullanılır bir hale sokulurlarsa hususi mülkiyete girebilirler. 1858 tarihindeki Arazi kanunnamesi ' ne nazaran, bir yerin arazii me- vat'tan sayılabilmesi için şu koşulların bulunması gerekir: kimsenin hususi mülkü olmaması; köy ya da kasabanın merası, baltalığı vb. olmaması; işlenmemiş bir toprak olması.
Arazii mevkute ya da vakıf arazi. Bu tür toprakların iki türü vardır: arazii mevkutei sahiha ve arazii mevkufei gayrisahiha. Birinci gruba giren vakıf toprakları, mülk araziden vakfedilmiş topraklardır. Bunların rekabesi (kuru mülkiyeti) ve tüm tasar ruf hakkı vakıf tüzelkişiliğine aittir, ikinci gruba giren topraklar ise, miri araziden ayrılarak padişahın ya da onun izniyle başkalarının vakfettikleri yerlerdir; arazinin rekabesi (kuru mülkiyeti) devlete aittir, vakfedilen şey bu toprakların öşür ve rüsum şeklinde yararlanma haklarıdır. Vakıflar, devletin koruması altında olduğundan bunlara kimse dokunamaz; gelirlerinin vakıf amacına uygun olarak kullanılması gerekir.
Arazi vergilerinde matrah, çoğu zaman arazinin kıymeti olarak kabul edilmiş ve bu değerin saptanmasında, başlangıçta idarece takdir yöntemi uygulanırken, daha sonraları mükellefin beyanı ve idarenin denetimi esas alınmıştır.
OsmanlI imparatorluğu'nda, gerçek anlamda bir arazi vergisi, 1858'de çıkartılan bir yasaya dayanılarak 1863'ten itibaren uygulanmaya başlandı. Bu dönemlerde arazi ve bina vergileri beraber alınıyordu. Sadece 1910'da, bu uygulamaya son verilerek bina vergisi arazi vergisinden ayrıldı. Cumhuriyet döneminde yeni bir arazi vergisi yasası çıkarıldı (1931). Bu verginin uygulanmasında en büyük mesele, tahrir (yazım) işlemleri oldu. Bunun sebebi, arazilerde mülkiyetin (ya da hak sahipliği ile zilyetliğin) tek tek saptanarak değerlendirilmesi ve kayda geçirilmesi biçiminde meydana getirilen yazım işlemlerinin yönetimsel güçlükleri yanı sıra, maliyeti yüksek işlemler olmasıdır. 1936'da süregelen yazım işlemi iki yıl sürdü ve bundan sonrasında başka yazım yapılamadığı için arazi değerleri, 1936 değerleri esas alınarak katsayılarla saptanmaya çalışıldı. Bu zamanda, bina ve arazi vergilerinin yönetimi ve tüm geliri mahalli yönetimlere bırakılmıştı.
1970' te arazi ve bina vergileri birleştirilerek Emlak vergisi kanunu kabul edildi Bu yasayla, sözkonusu vergilerin yönetimi merkezi idareye geçerken, hasılatın %80'i mahalli yönetimlere bırakılıyordu. Emlak vergisi kanunu'nda eskisine nazaran mühim bir değişim de, verginin matrahının saptanmasıyla ilgilidir. Buna nazaran, sözkonusu yasa içinde yer edinen arazi vergisinin matrahı, arazinin rayiç bedelidir. Bu ise, arazinin beyan tarihindeki alım -satım bedelidir. Kaide olarak, rayiç bedelin saptanmasında, mükellefin her beş yılda (ya da durumuna nazaran daha kısa bir sürede) yapacağı beyan esas alınmaktadır. 1981'de gerek yönetimi gerekse tüm kazancıyla merkezi idarece üstlenilmiş olan bu vergi, 1986'dan geçerli olmak suretiyle tekrardan mahalli yönetimlere bırakılmıştır.
Büyük Larousse
ARAZİ
Eskiden sonradan olan, dıştan gelen, eğreti.
Büyük Larousse
Eskiden sonradan olan, dıştan gelen, eğreti.
Büyük Larousse
ARAZİ ÖLÇüM
Topografyada bir arazinin yüzeyini ölçme işlemi.
Büyük Larousse
Topografyada bir arazinin yüzeyini ölçme işlemi.
Büyük Larousse
arazi
isim, coğrafya (ara:zi Arapça ar¥ø³; araın çokluk biçimi (Türkçede teklik olarak kullanılır)
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
arazi açma
arazi olmak
araziye uymak
Birleşik Sözler
arazi aracı
isim, coğrafya (ara:zi Arapça ar¥ø³; araın çokluk biçimi (Türkçede teklik olarak kullanılır)
- Yer yüzü parçası, yerey, yer, toprak:
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
arazi açma
arazi olmak
araziye uymak
Birleşik Sözler
arazi aracı
arazi ingilizcesi
1. piece of land; land.
2. open land, fields, or spaces.
3. lands; territory.
- açmak to clear land.
- arabasý jeep.
- hukuku land law.
- olmak slang to get lost, beat it.
- sahibi landowner.
- tatbikatý mil. field exercise.
-ye uymak slang to lay low.
- vergisi land tax.
- vitesi gear for four-wheel drive.
1. piece of land; land.
2. open land, fields, or spaces.
3. lands; territory.
- açmak to clear land.
- arabasý jeep.
- hukuku land law.
- olmak slang to get lost, beat it.
- sahibi landowner.
- tatbikatý mil. field exercise.
-ye uymak slang to lay low.
- vergisi land tax.
- vitesi gear for four-wheel drive.
ARAZİ ÖLÇüSü
Bağ, bahçe ve tarla şeklinde arazilerin yüzeylerini ölçmede ar, dekar, hektar şeklinde birimler kullanılır. Bu birimlere arazi ölçüsü birimleri denir. Arazi ölçüsünün temel birimi “ar†dır. Ar a ile gösterilir.
Metrekarenin Katları
Ar : Metrekarenin 100 katı olan ölçü birimidir. “a†sembolüyle gösterilir.
1 a = 100 m2
Dekar : Metrekarenin 1000 katı olan ölçü birimidir. “daa†sembolüyle gösterilir.
1 daa = 1000 m2
Hektar : Metrekarenin 10 000 katı olan ölçü birimidir. “ha†sembolüyle gösterilir.
1 ha = 10 000 m2
Dönüm : Halk içinde dekar yerine kullanılır. 1000 m2 lik arazi ölçüsü birimidir.
Arazi ölçüsü birimleri onar onar büyür ve onar onar küçülür.
Büyük birimler ufak birimlere çevrilirken her basamak inişte 10 ile çarpılır.
Ufak birimler büyük birimlere çevrilirken her basamak çıkışta 10 a bölünür.
Örnek : 10 a = 1000 m2
100 a = 10 000 m2
1 dekar = 1 dönüm = 1000 m2
Dönüm Hakkında Bilgi
Eskiden beri Türkiyede kullanılan toprak yüzölçümü biriminin adı. Bir arâzinin ya da tarlanın yüzölçümünü adımlayarak “ölçerlerdi†ve eni ve boyu 40ar adım olan toprak parçasına bir dönüm denirdi. Sadece adım boylarının değişik olması sebebiyle bir ekip anlaşmazlıklara yol açtığından sonradan bu usûl değiştirilerek 40 arşın karesi 918.672 m2 tutan mîmar arşını kabul edildi ki, aslolan olan eski dönüm budur.
DEVAMI
Bağ, bahçe ve tarla şeklinde arazilerin yüzeylerini ölçmede ar, dekar, hektar şeklinde birimler kullanılır. Bu birimlere arazi ölçüsü birimleri denir. Arazi ölçüsünün temel birimi “ar†dır. Ar a ile gösterilir.
Metrekarenin Katları
Ar : Metrekarenin 100 katı olan ölçü birimidir. “a†sembolüyle gösterilir.
1 a = 100 m2
Dekar : Metrekarenin 1000 katı olan ölçü birimidir. “daa†sembolüyle gösterilir.
1 daa = 1000 m2
Hektar : Metrekarenin 10 000 katı olan ölçü birimidir. “ha†sembolüyle gösterilir.
1 ha = 10 000 m2
Dönüm : Halk içinde dekar yerine kullanılır. 1000 m2 lik arazi ölçüsü birimidir.
Arazi ölçüsü birimleri onar onar büyür ve onar onar küçülür.
Büyük birimler ufak birimlere çevrilirken her basamak inişte 10 ile çarpılır.
Ufak birimler büyük birimlere çevrilirken her basamak çıkışta 10 a bölünür.
Örnek : 10 a = 1000 m2
100 a = 10 000 m2
1 dekar = 1 dönüm = 1000 m2
Dönüm Hakkında Bilgi
Eskiden beri Türkiyede kullanılan toprak yüzölçümü biriminin adı. Bir arâzinin ya da tarlanın yüzölçümünü adımlayarak “ölçerlerdi†ve eni ve boyu 40ar adım olan toprak parçasına bir dönüm denirdi. Sadece adım boylarının değişik olması sebebiyle bir ekip anlaşmazlıklara yol açtığından sonradan bu usûl değiştirilerek 40 arşın karesi 918.672 m2 tutan mîmar arşını kabul edildi ki, aslolan olan eski dönüm budur.
DEVAMI
Alan ve arazi ölçü birimleri hakkında bilgi verir misiniz?
Arazi (Yeryüzü) Sanatı (Eart Art)
Nüfusu 2000'den azca olan köylerde arazi kiralama hangi ihale kanununa nazaran yapılır?
YORUMLAR