MüESSİR sıt. (ar. mü'eşsir). Esk. 1. Etkili, tesirli: Etken tedbirler, etkili bir ilaç. 2. Acıklı: "...memleketin düşmüş ol...
MüESSİR sıt. (ar. mü'eşsir). Esk.
1. Etkili, tesirli: Etken tedbirler, etkili bir ilaç.
2. Acıklı: "...memleketin düşmüş olduğu tehlikeler hep bu babda etkili birer amil idiler" (M. F. Köprülü).
—Cez. huk. Etken eylem, bedensel acı veren ya da sağlığı bozan sertlik eylemi. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Cez. huk. Etken eylem yasaca kabahat sayılan bir eylemdir. Etken eylem sayılan eylemler, insanoğlunun bedensel ve ruhsal bütünlüğüne yönelik bir hücum sayılırlar. Yasaya gore bu suçun maddi unsuru bedensel acı veren, sağlığı bozan ya da zihinsel kabiliyetlerde bozukluk yaratan hareketin bir hiç kimseye yöneltilmiş olmasıdır. Eylemin gerçekleştirilmesinde kullanılan aracın önemi yoktur. Etken fiilin en yaygın biçimi, dövme ve yaralamadır. Sadece etkili eylem başka biçimlerde de ortaya çıkabilir. Birini korkutarak onda hastalık yaratmak da etkili eylem sayılır. Etken eylem, kasten ya da taksirle işlenebilir. Kasten işlenen etkili eylem suçunun da, kolay ve ağır olmak suretiyle iki derecesi vardır. Fiil, bir kimsede hiçbir hastalık yaratmamışsa; emek harcama kabiliyetine zarar vermemişse ya da verdiği zararın tesiri on günü geçmeyecek derecedeyse yasaya gore, etkili fiilin kolay biçimi sözkonusudur. Etken fiilin bu türünün cezalandırılması, suçtan zarar görenin şikâyetine bağlıdır.
Etken fiilin ağır dereceleri ise şu durumlarda ortaya çıkar:
1. duyu organlarının işlevlerinde bir bozukluk yaratması, bir organda devamlı olarak işlev bozukluğu yaratması;
2. konuşma kabiliyetinte devamlı bir bozukluk yaratması;
3. insanoğlunun yüzünde devamlı iz bırakması; verdiği zararın tesirleri yirmi günü aşacak dereceye varması;
4. yaşamı tehlikeye sokması;
5. eylemin hamile hanıma karşı işlenmesi ve çocuğun düşmesine niçin olması;
6. iyileşmeyecek derecede bedensel ya da zihinsel hastalığa niçin olması;
7. duyu organlarından, el ya da ayaktan, konuşma kabiliyetinden, çocuk yapma kabiliyetinden, organlardan birinden yoksun bırakması. Yasaya gore, kasten işlenen kolay etkili eylem suçunun cezası, altı aydan bir yıla kadar hapis, ağır etkili eylem suçunun cezası da on yıla kadar ağır hapistir. Taksirle işlenen etkili eylem suçu tedbirsizlik, dikkatsizlik, meslek ve sanatta acemilik ya da kurallara uymamadan doğan etkili eylem suçlarıdır. Suçun bu biçiminde verilecek ceza, hafifçe etkili eylem için üç aya kadar hapis ya da dört bin beş yüz lira para cezası, ağır etkili eylem suçları içinse otuz aya kadar hapis ve ağır para cezasıdır.
1. Etkili, tesirli: Etken tedbirler, etkili bir ilaç.
2. Acıklı: "...memleketin düşmüş olduğu tehlikeler hep bu babda etkili birer amil idiler" (M. F. Köprülü).
—Cez. huk. Etken eylem, bedensel acı veren ya da sağlığı bozan sertlik eylemi. (Bk. ansikl. böl.)
—ANSİKL. Cez. huk. Etken eylem yasaca kabahat sayılan bir eylemdir. Etken eylem sayılan eylemler, insanoğlunun bedensel ve ruhsal bütünlüğüne yönelik bir hücum sayılırlar. Yasaya gore bu suçun maddi unsuru bedensel acı veren, sağlığı bozan ya da zihinsel kabiliyetlerde bozukluk yaratan hareketin bir hiç kimseye yöneltilmiş olmasıdır. Eylemin gerçekleştirilmesinde kullanılan aracın önemi yoktur. Etken fiilin en yaygın biçimi, dövme ve yaralamadır. Sadece etkili eylem başka biçimlerde de ortaya çıkabilir. Birini korkutarak onda hastalık yaratmak da etkili eylem sayılır. Etken eylem, kasten ya da taksirle işlenebilir. Kasten işlenen etkili eylem suçunun da, kolay ve ağır olmak suretiyle iki derecesi vardır. Fiil, bir kimsede hiçbir hastalık yaratmamışsa; emek harcama kabiliyetine zarar vermemişse ya da verdiği zararın tesiri on günü geçmeyecek derecedeyse yasaya gore, etkili fiilin kolay biçimi sözkonusudur. Etken fiilin bu türünün cezalandırılması, suçtan zarar görenin şikâyetine bağlıdır.
Etken fiilin ağır dereceleri ise şu durumlarda ortaya çıkar:
1. duyu organlarının işlevlerinde bir bozukluk yaratması, bir organda devamlı olarak işlev bozukluğu yaratması;
2. konuşma kabiliyetinte devamlı bir bozukluk yaratması;
3. insanoğlunun yüzünde devamlı iz bırakması; verdiği zararın tesirleri yirmi günü aşacak dereceye varması;
4. yaşamı tehlikeye sokması;
5. eylemin hamile hanıma karşı işlenmesi ve çocuğun düşmesine niçin olması;
6. iyileşmeyecek derecede bedensel ya da zihinsel hastalığa niçin olması;
7. duyu organlarından, el ya da ayaktan, konuşma kabiliyetinden, çocuk yapma kabiliyetinden, organlardan birinden yoksun bırakması. Yasaya gore, kasten işlenen kolay etkili eylem suçunun cezası, altı aydan bir yıla kadar hapis, ağır etkili eylem suçunun cezası da on yıla kadar ağır hapistir. Taksirle işlenen etkili eylem suçu tedbirsizlik, dikkatsizlik, meslek ve sanatta acemilik ya da kurallara uymamadan doğan etkili eylem suçlarıdır. Suçun bu biçiminde verilecek ceza, hafifçe etkili eylem için üç aya kadar hapis ya da dört bin beş yüz lira para cezası, ağır etkili eylem suçları içinse otuz aya kadar hapis ve ağır para cezasıdır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR