Uçaklar ile ilgili olarak genel bilgiler ve uçakların nasıl uçtukları hakkında bilgiler. Uçaklar nasıl uçarlar? Tayyare, uçucu bir taşıttır...
Uçaklar ile ilgili olarak genel bilgiler ve uçakların nasıl uçtukları hakkında bilgiler. Uçaklar nasıl uçarlar?
Tayyare, uçucu bir taşıttır. Havanın, kanatların üstünde meydana getirmiş olduğu alçak tazyik yardımıyla uçar.
Uçağın sulh ve muharebede önemi çok eski olmamakla birlikte, kısa zamanda büyük bir hızla gelişmiştir.
İnsanlar, çok eski zamanlardan bu zamana kadar göklerde uçmak istemiş, fakat bunun imkansızlığına inanmışlardı. Kuşlar benzer biçimde havada uçmak isteği sonunda pek çok efsaneleşmiş ortaya çıkmıştır. Bu efsaneler insanların uçma isteğini anlatır. Bir takım kimseler bazen, kollarına kanatlar takarak uçmaya çalışmış büyük çoğunluğu bu uğurda, yükseklerden düşüp ölmüş, ekranda görülen pencereden bazısı yüksek bir yerden yere konmayı başarmıştır. Ama tüm bu deneyler, ilim gerçeklerine dayanmayan gösteriler olmaktan öteye geçemiyordu.
Daha sonraları kendi kendine havada duran balonlar, zeplinler yapılmış oldu. Fakat tayyare balondan da zeplinden de çok ayrıdır. Bir kez uçağın çabalama ilkesiyle balonların çabalama ilkesi aynı değildir. Balonların içine havadan daha hafifçe olan gazlar doldurulur. Bu şekilde balon, suda yüzen bir vapur benzer biçimde havada durur. Zeplin ise hareket edebilen bir balondan başka bir şey değildir. Gene içine havadan hafifçe bir gaz vardır. Yalnız arkasına motorla dönen bir pervane takılır. Pervane döndükçe zeplin ilerler. Tayyare ise kendi hacmindeki havadan daha ağırdır. Bu sebeple dışarıdan başka bir kuvvet uygulanmadıkça havada durması imkansız. Dışarıdan uygulanan kuvveti uçağın pervanesi doğurur. Daha başka kuvvetlerin de tesiri ile tayyare hem havada durur hem de ilerleyebilir.
UÇAK NASIL UÇAR?
Uçakların nasıl uçtuğunu görmeden ilkin, bir uçağa tesir icra eden kuvvetleri gözden geçirmek gerekir. Uçakları etkileyen kuvvetlerin başlangıcında yer çekimi gelir. Havaya atılan taşı yere düşüren yer çekimi, uçağı da aşağıya doğru çeker. Bu kuvveti yenmedikçe kısaca uçağa bu kuvvete ters yönde ama daha büyük bir kuvvet uygulanmadıkça uçağın havada kalması imkansızdır. Yer çekimi kuvveti, cisimlerin ağırlığı ile doğru orantılıdır. Ağır cisimler, hafifçe cisimlerden daha büyük bir kuvvet ile aşağı doğru çekilir. Bu sebeple, büyük dolayısı ile ağır uçakları havada tutmak için daha da büyük bir kuvvete gereksinim mevcuttur.Uçuş için lüzumlu ikinci kuvvet ise uçağı ileri doğru götürmüş olan kuvvettir. Bu kuvveti dönen pervane doğurur.
Pervanenin dönmesi uçağın önündeki havayı geriye doğru iter. O vakit uçağın önünde bir boşluk doğar. Tayyare bu boş bölüme kayar. Bu şekilde tayyare ilerlemiş olur. Uçağı ileri doğru götürmüş olan bu kuvvet pervanenin ebatlarına, şekline ve dönme sayısına bağlıdır. Bu üç büyüklük değiştirilerek uçağı ileri götürmüş olan kuvvetin oranı değiştirilebilir. Pervanenin arkaya itmiş olduğu hava uçağın kanatlarına, gövdesine çarpar. Tayyare kanatları hafifçe eğiktir. Böylece geriye itilen havanın büyük bir bölümü kanadın altına girer. Kanadın alt kısmındaki havanın basıncı artar, üstünde bulunan havanın basıncı ise alçalır. Bu şekilde u-çak yukarı kalkar. Uçakların havada durması, pervanenin dönmesine bağlıdır. Bir kaza sonunda pervane dönmezse tayyare yere düşer. Çünkü o vakit uçağı havada tutan kuvvet yok olmuştur. Yalnız yer çekimi vardır. Tayyare da yer çekimine uyarak düşer.
UÇAKLARIN BİÇİMİ
Yukarıda belirtildiği benzer biçimde, kanatların üstüyle altında bulunan havanın değişik basınçlarda olması uçağı yukarı kaldıran kuvveti doğurur. Fakat pervanenin dönmesi yüzünden bir kuvvet doğar. Bu kuvvet uçağın ileri doğru gitmesini önlemeye çalışan «Sürtünme» kuvvetidir. Ama, sürtünme kuvveti, uçağı ileri doğru çeken kuvvetten küçüktür.
Bu şekilde, uçağı ileri götürmüş olan kuvvet sürtünme kuvvetini yener, uçağı ileri götürür. Sürtünme kuvveti, geriye itilen havanın, uçağın kanatlarına, gövdesine çarparak sürtünmesi sonunda ortaya çıkar. Hareket eden tüm cisimleri etkileyen bu kuvveti ortadan kaldırmanın imkânı yoktur. Fakat küçültmek için pek çok yol bulunmuştur. Uçağın gövdesine o şekilde şekil verilir ki, pervanenin geri itmiş olduğu hava kolayca gövdeyi yalayıp arkaya geçer. Havaya minimum karşı koyan şekiller sağlamak için boyuna hesaplar, deneyler yapılır. Uçakların, aerodinamik şekillerin gelişmesine çalışılır. Bu işle uğraşan ayrı bir ilim dalı vardır. Buna «akışlar mekaniği» ismi verilir. Bu ilim dalı deniz teknelerinin ve havada uçan cisimlerin biçimlerini etüd eder. Havanın karşı koymasını azaltan şekiller arar. Aynı araştırma çok süratli giden yarış otomobillerinde de söz mevzusudur. Onların da havaya az karşı koymaları istendiği için şekilleri başka otomobillerden değişiktir.
Ekranda görülen pencereden başka uçağı aşağı doğru çeken yerçekimi kuvvetini küçültmek için uçakları mümkün olmasıyla birlikte hafifçe yapmak gerektir. Ama uçaklar, sürtünme kuvvetini doğuran hava çarpmalarına da dayanacak kadar sağlam olmalıdır. Tayyare yapımında bu iki şartı elde eden cisimler kullanılır. Bugün uçakların gövdeleri ve pek çok parçaları alüminyumdan, alüminyum alaşımlarından yapılır.
YORUMLAR