29 Ekim 1923 Pazartesi günü saat: 20.30’da Cumhuriyet Ankara'da TBMM sinde diye deklare edildi. Anayasanın birinci maddesinde “Türkiy...
29 Ekim 1923 Pazartesi günü saat: 20.30’da Cumhuriyet Ankara'da TBMM sinde diye deklare edildi.
Anayasanın birinci maddesinde “Türkiye Devletinin hükümet şekli Cumhuriyettir.†hükmü yer aldı. Aynı günün gecesi Mustafa Kemal Paşa (Mustafa kemal atatürk) Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanlığına seçildi. Cumhuriyetin İlanı (Detay)
Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara’da , Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti adıyla yeni bir yönetim kurulmuştu . Fakat bu yeni yönetimin rejimi hemen hemen belirtilmemişti. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti özünde ulusal egemenliğe dayalı bir hükümetti. Fakat Yeni Türkiye’yi devlet şekillerinden , yönetim biçimlerinden herhangi birine uygun olarak resmen duyuru etmek gerekiyordu. Şu demek oluyor ki sıra devletin adının konmasına gelmişti.
Mustafa kemal atatürk, yeni devletin şeklini cumhuriyet olarak kabul etmeyi düşündü. Kurtuluş Savaşı yıllarında bu fikrini açıklamayıp , uygun bir zamanı beklemişti. Büyük Zafer’den sonrasında geriye kalan bu an gelmiş bulunuyordu. Aslına bakarsak , Erzurum ve Sivas Kongrelerinin kararlarıyla Büyük Millet Meclisi’nin programları tamamen demokrasiye dayanmaktaydı. Saltanatın geriye kalan hiçbir etkinliği kalmamıştı. Son padişah da yurttan ayrılmış, saltanat kaldırılmıştı. Şžimdi sıra Mustafa kemal atatürk’ün kafasındaki Cumhuriyet Yönetimini resmen duyuru etmeye gelmişti.
Mustafa kemal atatürk, 28 Ekim 1923 akşamı bir çok arkadaşını Çankaya’daki köşküne davet ederek yiyecek esnasında arkadaşlarına :
- Yarın, cumhuriyeti duyuru edeceğiz, dedi.
Misafirler asla şaşırmadılar . Aslına bakarsan bu şekilde bir hareketi bekliyorlardı .
Mustafa kemal atatürk, Teşkilat-ı Esasi’ye (Anayasa’ya) konmak suretiyle şu öneriyi hazırladı :
“ Türkiye Devletinin şekli cumhuriyettir. Türkiye Devleti Büyük Millet Meclisi tarafınca yönetim olunur.â€
Böylelikle yeni devlet şeklinin cumhuriyet olacağına kati olarak karar verildi.
29 Ekim 1923 akşam saat : 18.45’te TBMM oturumu açıldı. Mustafa kemal atatürk’ün evvelde hazırlattığı Anayasa maddesinin görüşülmesine geçildi.Görüşmeler sonunda tavsiye kabul edildi. Milletvekilleri ayağa kalkarak üç kez “Yaşasın Cumhuriyet !†diye bağırdılar.29 Ekim 1923 Pazartesi günü saat: 20.30’da Cumhuriyet diye deklare edildi.
Cumhuriyetin ilanından sonrasında cumhurbaşkanlığı seçimine geçildi. Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın büyük kahramanı Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal Paşa , ilk cumhurbaşkanı seçildi.Cumhurbaşkanı seçiminden sonrasında netice , 101 parça top atılarak halka duyuruldu.
Cumhurbaşkanlığına seçilen Mustafa kemal atatürk kürsüye gelmiş olarak bir konuşma yapmış oldu. Heyecanlı ve kesin konuşmasını şu sözlerle noktaladı :
- Türkiye Cumhuriyeti, cihanda işgal etmiş olduğu mevkie layık olduğu eserleriyle kanıtlama edecektir. Türkiye Cumhuriyet, mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır .
YORUMLAR