Hidrojenlenme (hidrojenleşme) nedir ne anlamına gelir? Hidrojenlenme açıklaması ve hidrojenlenme ile ilgili olarak bilgilerin verildiği yazı...
Hidrojenlenme (hidrojenleşme) nedir ne anlamına gelir? Hidrojenlenme açıklaması ve hidrojenlenme ile ilgili olarak bilgilerin verildiği yazımız.
Kimyada, bir bileşiğin yapısına hidrojen katma işidir. Hidrojen alınması daha çok karbon atomuna yapılır, karbonun birbiriyle ya da başka bir tür atomla olan çift bağlı şartları bozulur, tek bağla eski bağlantısını devam ettirirken kopan diğeri bağların ucuna hidrojen bağlanır. Bu konuyu kolay olarak şu örnekle gösterebiliriz:
Bu formül organik bir bileşiğin yapı formülüdür; organik bileşiklerde bulunan elemanların birleşme sıra ve şekillerini gösterir.
Hidrojenleşme için hususi şartlar gerekir. Bu şartlar belli başlı sıcaklıklar, belli başlı basınçlar, türlü katalizörlerdir. Isı, tazyik, elde edilecek bileşiğe nazaran değişiyor. Katalizör ise bir çok çeşittir. Bu tür durumlar metalik nikel, platin, palladyum, hususi şekilde hazırlanmış kolloidal platin ve palladyum, bir takım metal tuzlarıdır.
Organik kimyada hidrojenleşmeyle çok türlü bileşikler elde edilir. Bunlardan biride bazıları şunlardır: Etilenden etan; asetilenden etilen, ondan da etan; aldehit ve ketonlardan alkoller; nitro bileşiklerinden aminler; benzenden çiklo benzen; naftalinden tetralin, ondan da dekalin; fenoldan çiklo heksanol ve çiklo heksanon.
Hidrojenleşmenin endüstride kullanılış yerlerinden en mühimleri benzin ve margarin endüstrileridir.
Kömürden Benzin
Benzin elde edilmesi için kömür tozu, bir takım ağır yağlarla karıştırılarak, 200-300 atmosfer tazyik altında, 460° sıcaklıkta hidrojenle sıvı fazda karşılaştırılarak parçalanır. Bu sırada pek çok orta, pek azı hafifçe yağlar efde edilir. Bundan sonrasında hafifçe ve orta yağlar durağan katalizörler üstünden gaz fazında olmak suretiyle 200-300 atmosfer baskı ve 420° sıcaklıkta tekrardan parçalanır. Böylece % 30-70 arası verimle benzin elde edilir. Burada kullanılan uygun katalizörler volfram ve mobilden sülfürlerdir. Bu usul Alman kimyacısı Bergius’ un ismini taşır.
Bitkisel Yağların Katılaştırılması
Bugün gıda endüstrisinde margarin yapımı mühim bir yer tutmaya adım atmıştır. Eskiden yağ ihtiyacı hayvansal, az bir kısım .da bitkisel yağlarla karşılanırken bir süre sonra çoğalan insan kütlelerine hayvansal yağlar yetişmemiş, sindirim sistemimize daha uygun olan bitkisel yağlar yapılmıştır. Bitkilerden sıvı halde çıkarılan yağların tatları hayvansal katı yağlardan çok farklıdır. Bu sıvı yağlar hidrojenleşmeyle katılaştırılır, bir takım bileşikler, vitaminler ilave edilerek hayvansal yağlardan tereyağına benzetilir.
Margarin yapımında en fazlaca kullanılan yağlar ayçiçeği, pamuk, soya, zeytin yağlarıdır. Yağlar rafinasyondan sonrasında hususi baskı kazanlarında ya l/l0.000 oranında palladyum siyahı, ya da 1/100 oranında nikel katalizör . yardımiyle hidrojenleştirîfir. Kazanlar dıştan buharla 125-200° ye ısıtılmıştır. Baskı 5-7 atmosfer arasıdır. Bir sürü kazanlar bir sırada bir batarya teşkil ederler. Yağ ve katalizör karışımı sıra ile bataryayı dolaşır, çıkışta yağın ne kadar hidrojen almış olduğu iyodla bulunmaktadır. Sonrasında yağ filtre preslerden süzülerek katalizörden ayrılır, 600° ye ısıtılarak tazelenir. Böylece 80° de eriyen katı yağ (hidrojenleştirilmiş yağ) elde edilir. Türlü adlarla satılan margarin bu yağdan yapılır.
YORUMLAR