Hive (Hıyve) Hanlığı isimli Türk devleti tarihi ve Hive (Hıyve) Hanlığı hükümdarları hakkında bilgiler. Hive (Hıyve) Hanlığı tarihçesi 1804’...
Hive (Hıyve) Hanlığı isimli Türk devleti tarihi ve Hive (Hıyve) Hanlığı hükümdarları hakkında bilgiler. Hive (Hıyve) Hanlığı tarihçesi
1804’ten 1918’e kadar 113 yıldan fazla yaşamış bir Türk devletidir. 1873’ten sonra dış işlerinde Rusya’ya bağlı olmakla beraber iç bağımsızlığını devam ettirmiştir. Devletin kapladığı alan Harzem idi. Başkenti Hıyve şehriydi.
Hıyve Devleti’ni Kongrat hanedanı kurmuştur. Devletin kurucusu İltüzer Han, Muhammet Emin’in (ölümü 1785) oğlu İnak’ın (ölümü 1795) oğludur. 1918 martında Komünistler bu Türk devletine son verince sonuncu han, İsfendiyar Töre’nin oğlu Abdullah Han bunu tanımadı, 1919’a kadar bir yıldan fazla Ruslar’la savaştıysa da, sonunda Moskova’ya götürülüp aç bırakılmak suretiyle öldürüldü.
Abdülâziz, Hıyve’ye bir askeri ve ilmi ıslahat heyeti göndermişti. Son zamanlarında Ruslar tarafından her taraftan tazyik edilen hanlık 60.000 km2 büyüklüğe, 500.000 nüfusa düşmüştü. Tarihî Türk kültür merkezlerinden olan, Aral GÖlü’nün az güneyinde, Amu-Derya’nın güney kıyısında bulunan Hıyve şehri de çok gerilemişti; bugün de küçük bir şehir durumundadır.
Kongrat hanedanından Hıyve hanları ve saltanat yılları şunlardır:
1) İltüzer Han ( 1804-1806)
2) Muhammet Rahim Han ( 1806-1825)
3) Allahkulu Han (1825-1842)
4) Rahimkulu Han ( 1842-1846)
5) Muhammet Emin Han (1846-1855)
6) Abdullah Han ( 1855)
7) Kutluğ Murat Han ( 1855-1856)
8) Seyyit-Muhammet Han ( 1856-1864)
9) Seyyit-Muhammet Rahim Han Bahadır Firuz (1864-1910)
10) İsfendiyar Töre Han (1910-1918)
11 ) Abdullah Han (1918-1919)
Bunlardan dokuzuncusu, Türkçe’de divan sahibi şair olarak da ünlüdür.
YORUMLAR