Piri Reis Kimdir, neler yapmıştır?Piri Reis hayatı, biyografisi, haritası, buluşları ve eserleri hakkında bilgi. Piri Reis; (1475?-1554), b...
Piri Reis Kimdir, neler yapmıştır?Piri Reis hayatı, biyografisi, haritası, buluşları ve eserleri hakkında bilgi.
Piri Reis; (1475?-1554), büyük Türk amirali, coğrafya bilginidir. Karamanlı Hacı Mehmet’in oğludur. Büyük Türk amirali Kemal Reis, Piri Reis’in amcası olur.
Piri Reis Gelibolu’da doğdu. Amcasının yanında yetişti; onun birçok seferine, bu arada ünlü İspanya Seferleri’ne katıldı. Bahriye sancakbeyi (tümamiral) oldu. 1547’de Solak Ferhat Paşa’nın Yemen Beylerbeyi (genel valisi) olması üzerine, onun yerine «Hind Kaptanı» oldu; «Süveyş Kaptanı», bazen «Mısır Kaptanı» da denen bu amirallik, Hint Okyanusu, Basra Körfezi, Umman Denizi ve Kızıldeniz’deki Türk donanmasının en yüksek makamıydı; amirallik merkezi de Süveyş limanıydı.
O çağda Osmanlı siyaseti, Portekizliler’i Hint sularından kovmak amacını güdüyordu. Hindistan’a Osmanlılar asker bile çıkarmışlardı. Piri Reis, 1548’de Süveyş’ten bir filo ile ayrıldı. Asi Araplar’ın eline geçen Aden limanını yeniden Osmanlı idaresine bağladıktan sonra, Umman Denizi’ ne çıktı. Kanuni’den Portekizliler’i Umman kıyılarından uzaklaştırmak için kesin buyruk alan Piri’Reis’in 30 savaş gemisi vardı; yanına sancakbeylerinden (tümgenerallerden) Ali Bey’in komutasında kara askeri de verilmişti.
Piri Reis, Maskat’a, Hürmüz Adası’na, Basra’ya uğradıktan sonra Süveyş’e döndü. Gemilerinden bir kısmı, Hint Okyanusu’nun korkunç firtınasında batmıştı. Kanuni’nin halasının oğlu olan Mısır Beylerbeyi Ahmet Paşazade Mehmet Paşa, Piri Reis’in eksik gemi ile döndüğünü görünce Kanuni’ye büyük denizcinin tamamen aleyhinde bir rapor yolladı. Bunun üzerine, İstanbul’dan yollanan bir fermanla Pirî Reis’in başı vuruldu. Bu olay, Kanunî’nin başlıca hatalarından biridir. Piri Reis, 80 yaşına yaklaşmıştı. Yerine önce Murat Reis, sonra Şeydi Ali Reis atandı; bunlar, onun yarıda bıraktığı işe devam ettiler.
Piri Reis’in Amerika Hartası
Piri Reis, coğrafya ve kartografya alanlarında dünyanın yetiştirdiği en büyük bilginlerden biridir. «Kitâb-ı Bahriye» adlı büyük eseri, bu alanlarda bütün dünyada yüzlerce yıldan beri kaleme alınmış kitapların en önemlilerinden sayılır. Önce Yavuz‘a, sonra düzeltilmiş, genişletilmiş bir nüshası Kanuni‘ye sunulan bu eser, T.T.K. tarafından fotokopi usulüyle, pek mükemmel bir teknikle bastırılmıştır. Paul Kahle tarafından geniş açıklamalarla Almanca’ya çevrilmiştir.
Piri Reis’in pek ünlü bir eseri de Amerika haritasıdır. Harta, 1513’te, yani Amerika’nın keşfinden 21 yıl sonra yapılmıştır. 1529’da Piri Reis, 16 yıllık yeni keşiflerin sonuçlarına göre yeniden bir Amerika hartası çizmiştir. Bu haritalardan ilki bile 1528’de Batı’da Glole Dore’nin çizdiği Amerika haritası ile karşılaştırılırsa, Türk haritasının kesin şekilde daha mükemmel olduğu görülür. Ceylân derisi üzerine yapılmış olan bu harita bugün Topkapı Sarayı‘ndadır. Bütün dünyada yayınlanmıştır. Bizde de aslındaki büyüklükte, tabiî renkleriyle T.T.K. tarafından bastırılmıştır.
YORUMLAR