Selüloz nedir? Doğada selüloz nerede bulunur ve selüloz nasıl elde edilir? Selüloz ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız. Ka...
Selüloz nedir? Doğada selüloz nerede bulunur ve selüloz nasıl elde edilir? Selüloz ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
Karbonhidratların polisakkaritler grubundan bir bileşiktir. Formülüne bakılacak olursa, karbon, hidrojen ve oksijenin belirli oranlarda birleşmesinden meydana gelmiştir ve bu moleküller kendi aralarında çok savıda birleşerek büyük ip gibi uzun yüksek moleküller meydana getirmişlerdir.
Doğada saf olarak selüloz iplerine pamukta rastlanır. Ayrıca, birçok genç bitkilerin hücreleri selülozdan meydana gelmiştir. Yaşlı bitkilerde ise selüloz arasına «lignin», «kitin» gibi başka bileşikler de katılarak daha başka bir doku meydana getirmişlerdir ki buna «odun dokusu» denir. Odun dokusunda ligninle kitinden başka proteinler, sirler, reçine, yağ ve anorganik tuzlar da bulunur. Odunun %40-60’ı selülozdur.
Selüloz başlı başına bir endüstri kolu yaratmıştır. Bu endüstrinin ham maddesi odun, hasır, saman, birçok (lifli) bitkiler ve pamuktur.
Selüloz Nasıl Elde Edilir
Pamuk sâf selüloz olduğu için pamuk elde etmek aynı zamanda selüloz elde etmek demektir. Pamuk belirli yerlerde yetişen bir bitki olduğu, yetişmesi için de bazı şartlar gerektiği için pamuktan elde edilen selüloz dünyada kullanılan miktarı karşıllyamaz; pamuk selülozu yalnız dokumacılıkta kullanılır. Selülozun, daha ucuz, daha bol bir ham maddesi olan odun, saman, çeşitli bitkilerden elde edilmesi özel usullerle bîr fabrika çalışmasını gerektirir.
Odundan selüloz yapılmasında uygulanmakta olan bütün usuller, odun dokusu içinde bulunan selülozla daha başka yabancı maddelerin birbirlerinden ayrılması esasına dayanır. Bu işlem için önce odunun kabukları soyulur, parçalanır, kıyılır. Tozlarından ayırmak için yıkanır. Saman da aynı işleme tutularak kıyılır, yıkanır. Sonra, yıkanmış kısımlar pişirme kazanlarına doldurularak ısıtılırken içlerindeki yabancı maddeleri çözecek sıvılar katılır. Bu sıvılar ya sodyum hidroksit, ya da kalsiyum bisülfit ^çözeltileridir. Bu çözeltilerden biriyle ıslatılan odun, saman parçalarının selülozundaki yabancı bileşikler çözünür, selülozdan ayrılır. Süzülen, yıkanan kütle kullanılan çözeltinin derecesine göre değişik saflıktadır. Kullanılacak yere göre gereken saflıkta elde edilen bu kütleler ağartıcı sıvılarla ağartılır (Bu sıvılar hipoklorit, kireçkaymağı, klor gazı olabilir). Selüloz tamamen kurutulmadan kullanılacağı yere verilir.
Selülozun kullanıldığı yerler kâğıt, suni ipek, patlayıcı maddeler, plâstik maddeler endüstrileridir.
YORUMLAR