YARI a. 1. İkiye bölünen bir bütünün birbirine eşit bölümlerinden, parçalarından her biri: Yirmi, kırkın yarısıdır. 2. Bir tamlayan...
YARI a.
1. İkiye bölünen bir bütünün birbirine eşit bölümlerinden, parçalarından her biri: Yirmi, kırkın yarısıdır.
2. Bir tamlayanla, bir sürenin, bir uzamın, bir eylemin, bir şeyin birbirlerine aşağı yukarı eşit olan iki bölümünden biri: Ayın ilk yarısı çok yağışlı geçti. Yolun yansını katettik. Elmanın yarısını yiyecek.
3. Yarı yarıya, iki eşit bölüme bölerek, yarısı birisine, yarısı ötekine verilmek suretiyle: Bu parçayı yarı yarıya paylaşacaksınız; yarısı kadar, yarısı ölçüsünde: Gelirimiz yarı yanya azaldı. Otel yarı yarıya boştu. || Yarıda kalmak, sözkonusu bir iş ya da girişim ise bitmemek, tamamlanmamak.
■— Geom. Bir E nokta kümesinin bir A parçası. (A nın E deki tümleci olan A, A ya bindirilir ya da onunla eşyapılıdır.) [Bk. an- sikl. böl.]
— Oy. Yarı yarıya, talih oyunlarında ikide bir olan talih (kırmızı ve siyah, tek ve çift vb.).
— Spor. Ekip sporlarında, bir maçın, aralarında bir dinlenme süresi bulunan iki bölümünden her biri: dönem: Birinci yarı. Gol ikinci yarıda atıldı.
♦ sıf.
1. Sözkonusu olan bütünün yarısı kadar olan için kullanılır: Yarı yol. Yarı fiyatına alırım.
2. Yarı bel, bel hizası: Yarı beline kadar suya girmişti. || Yan buçuk, önemsiz oranda, bitirip tamamlamadan, yarım yamalak: Yarı buçuk bir dil eğitimi görmüştü. || Yarı gece, gecenin tam ortası, gece yarısı. || Yarı yolda, katedilen, bir yolun yarısında: başlatılan bir eylemi bitirmeden: Bizi yarı yolda bıraktı. || Yarı... yarı..., aşağı yukarı eşit nicelikte iki öğeden oluşmuş şey için kullanılır: Yan yün, yarı pamuklu bir kumaş.
—Ask. Yan gezici birlikler, kadrosunda bulunan motortu taşıtlarla bir bölgeden bir başkasına bir seferde intikal edemeyen birliklere verilen ad. (Bu birlikler, istenilen bölgeye ek olarak verilecek araçlarla kademeli olarak gönderilirler. Ek olarak, birliğin bir kısmı ve ağırlıkları motorlu olarak hareket ederken telanı da yaya olarak gönderilebilir.)
—Bine. Yarı alıkoyma, at yürürken gerektiğinde, binicinin elleriyle dizginlere belli oran ve şekilde hükmederek atı yavaşlatması ve atın dengesini art kısma kay- dırması.|| Yarı çark, manej üstünde bir yarı dönüş yaparak, çarkı tamamlamadan diğer yana dönmek ve ters yönden ikinci bir çark yaparak hareketi tamamlamak.! Yarı daire, manej emekleri esnasında atı ön ayakları üstünde 180° döndürmek ya da emek harcama gerektiriyorsa atı art ayakları üstünde sağa ya da sola 180° çevirmek.
—Cez. huk. Yan serbestlik sistemi, mahkûmun mesleki emek harcama ya da sıhhat benzer biçimde nedenlerle belirli bir süre için nezaret altında cezaevinden çıkmasına müsaade eden ceza infaz rejimi.
—Çekird. fiz. Radyoaktif yan yaşam, bir radyoelementin başlangıçta mevcud atomlarının yarısının radyoaktif bozun- mayla kaybolmuş olduğu süre; çoğu zaman T1/2 ile gösterilir. (Bunun sonucunda sözkonusu radyonüklidin bu süre sonunda hacminin ve radyoaktifliğinin yarı yarıya azaldığı anlaşılır. T1C yarıömrü X bo- zunma sabitine T1/?= İn 2/X bağıntısı ile bağlıdır ve bu belirli bir sayıdaki atomun ortalama ömrü olan t= 1/ X = 1,44 T1/2 ile karıştırılmamalıdır.)
—Graf. Yarı logaritma vizyonu, içindeki iki büyüklükten birinin aritmetik bir cetvel, ötekinin logaritma cetveliyle gösterildiği grafik vizyonu.
—İkt. Yarı dökme, minik satış ambalajlarına konulmadan ilkin geçici bir ambalaj içinde büyük oranda teslim edilen mal. I Yan mamul, hammaddesinden başlanarak kısmen işlenmiş, sonrasında tekrardan işlenecek ya da tekrardan ambalajlanacak olan ürün.
—Kürkç. Yarı bitiştirme, iki derinin uzatma parçası olarak birbirine eklenmesi. (Bu teknik, bilhassa vizon işlenirken kullanılır; böylece maliyet düşürülür.)
—Mad. oc. Yan dik damar, eğim açısı bakımından yatay damar ile dik damar içinde yer edinen damar (eğimi 30° ile 50° içinde değişmiş olur).
—Metalürj. Yan işlenmiş alaşım, sıcakta ve soğukta uygulanan şekil değişiklik yapma işlemlerini ısıl işlemlerle birleştiren sanayisel bir süreç sonunda elde edilmiş alaşım; bu işlemlerin amacı bir döküm külçesinden yarı işlenmiş bir ürün elde etmektir. (Eşanl. YARI MAMUL.)
—Müc. Yarı kıymetli taşlar, özgü taşları belirtmek için kullanılan ticari terim.
—Orm. san. Yarı ağır, yoğunluğu 0,65 ile 0,79 içinde olan reçinesiz oduna denir.
—Siyas. bil. Yan temsili sistem, temsili demokrasiyle (temsilcilerin seçimle işbaşına geldiği) direkt demokrasi (referandum, halkın vetosu) yöntemlerini birleştiren siyasal rejimler için kullanılır. (Bu deyim, Büyük Britanya'da olduğu benzer biçimde, seçilenlerin halkın sıkı denetimi altında olduğu saf temsili demokrasiler için de kullanılır.)
—Spor. Yarı ağır, güreş, boks ve halterde sporcuların ağırlık gruplarından biri (güreşte 87-97 kilogram, ustalaşmış boksta 75-81 kilogram, halterde 75-82,5 kilogram arası sporcuların bulunmuş olduğu sıklet). || Yarı final -* YARIFİ- NAL. || Yarı finalist - YARIFİNALİST. || Yarı direnme, atletizmde orta mesafe yanş- ları.
—Bisiklette 100 km'lik pistte sporcu nun antrenörünü izleyerek yapmış olduğu yarış.
—Ziraat mak. Yan göç eder, ön kısmı bir traktörün çekme çubuğuna bağlı olan ve arka kısmı bir ya da iki tekerlekle toprağa değen ziraat alet ve makinesine denir.
—Teknol. Yan yuvarlak eğe bir kenan yassı ve öbürü çember yayı biçiminde eğe.
—Tekst. Yarı çözgülük büküm, atkı ipliklerinin düzgüsel bükümü ile çözgü ipliklerinin düzgüsel bükümü arasındaki büküm derecesi.
—ferz. Yarı ön, önü açık bir giysinin iki ön kanadından her biri.
— Tıp. Serum içi yaşam yan süresi, bir kimsenin ten dolaşımına sokulan bir maddenin miktannın yarıya inmesi için geçmesi ihtiyaç duyulan süre.
♦ be. Düşük bir yeğinliği, bir sınıflandırmada emarelere yakın ya da ondan düşük bir derecede olan bir niteliği, bir durumu belirtir: Yarı sıcak. Yan soğuk. Yan ölü. Yan aydın. Yarı deli. Yarı karanlık.
— ANSİKL. Geom. Yarı terimi, bir çok kez, kapalı olarak bir uzunluğun yarısı ya da bir açı kesmesinin yarısı tipinden kavramlara bağlıdır. Birincisi için, [AB] karşılaştırma uzunluğunun bir temsilcisi ise I, [AB] nin ortası olduğuna nazaran bunun yarısı [Al] ve [IB] ile gösterilir. İkincisi için, [xAy] (ya da [xAy]) karşılaştırma açı kesmesi ise ve [Az) bunun iç açıortayı olduğuna göre, [xAz] ve [zAy] ilk kesmenin yarılarıdır. Sadece, daha genel olarak, yarı terimi eksenel hatta merkezi bakışım terimine bağlıdır. Dolayısıyla bu kavramın kullanılması incelik ister.
1. İkiye bölünen bir bütünün birbirine eşit bölümlerinden, parçalarından her biri: Yirmi, kırkın yarısıdır.
2. Bir tamlayanla, bir sürenin, bir uzamın, bir eylemin, bir şeyin birbirlerine aşağı yukarı eşit olan iki bölümünden biri: Ayın ilk yarısı çok yağışlı geçti. Yolun yansını katettik. Elmanın yarısını yiyecek.
3. Yarı yarıya, iki eşit bölüme bölerek, yarısı birisine, yarısı ötekine verilmek suretiyle: Bu parçayı yarı yarıya paylaşacaksınız; yarısı kadar, yarısı ölçüsünde: Gelirimiz yarı yanya azaldı. Otel yarı yarıya boştu. || Yarıda kalmak, sözkonusu bir iş ya da girişim ise bitmemek, tamamlanmamak.
■— Geom. Bir E nokta kümesinin bir A parçası. (A nın E deki tümleci olan A, A ya bindirilir ya da onunla eşyapılıdır.) [Bk. an- sikl. böl.]
— Oy. Yarı yarıya, talih oyunlarında ikide bir olan talih (kırmızı ve siyah, tek ve çift vb.).
— Spor. Ekip sporlarında, bir maçın, aralarında bir dinlenme süresi bulunan iki bölümünden her biri: dönem: Birinci yarı. Gol ikinci yarıda atıldı.
♦ sıf.
1. Sözkonusu olan bütünün yarısı kadar olan için kullanılır: Yarı yol. Yarı fiyatına alırım.
2. Yarı bel, bel hizası: Yarı beline kadar suya girmişti. || Yan buçuk, önemsiz oranda, bitirip tamamlamadan, yarım yamalak: Yarı buçuk bir dil eğitimi görmüştü. || Yarı gece, gecenin tam ortası, gece yarısı. || Yarı yolda, katedilen, bir yolun yarısında: başlatılan bir eylemi bitirmeden: Bizi yarı yolda bıraktı. || Yarı... yarı..., aşağı yukarı eşit nicelikte iki öğeden oluşmuş şey için kullanılır: Yan yün, yarı pamuklu bir kumaş.
—Ask. Yan gezici birlikler, kadrosunda bulunan motortu taşıtlarla bir bölgeden bir başkasına bir seferde intikal edemeyen birliklere verilen ad. (Bu birlikler, istenilen bölgeye ek olarak verilecek araçlarla kademeli olarak gönderilirler. Ek olarak, birliğin bir kısmı ve ağırlıkları motorlu olarak hareket ederken telanı da yaya olarak gönderilebilir.)
—Bine. Yarı alıkoyma, at yürürken gerektiğinde, binicinin elleriyle dizginlere belli oran ve şekilde hükmederek atı yavaşlatması ve atın dengesini art kısma kay- dırması.|| Yarı çark, manej üstünde bir yarı dönüş yaparak, çarkı tamamlamadan diğer yana dönmek ve ters yönden ikinci bir çark yaparak hareketi tamamlamak.! Yarı daire, manej emekleri esnasında atı ön ayakları üstünde 180° döndürmek ya da emek harcama gerektiriyorsa atı art ayakları üstünde sağa ya da sola 180° çevirmek.
—Cez. huk. Yan serbestlik sistemi, mahkûmun mesleki emek harcama ya da sıhhat benzer biçimde nedenlerle belirli bir süre için nezaret altında cezaevinden çıkmasına müsaade eden ceza infaz rejimi.
—Çekird. fiz. Radyoaktif yan yaşam, bir radyoelementin başlangıçta mevcud atomlarının yarısının radyoaktif bozun- mayla kaybolmuş olduğu süre; çoğu zaman T1/2 ile gösterilir. (Bunun sonucunda sözkonusu radyonüklidin bu süre sonunda hacminin ve radyoaktifliğinin yarı yarıya azaldığı anlaşılır. T1C yarıömrü X bo- zunma sabitine T1/?= İn 2/X bağıntısı ile bağlıdır ve bu belirli bir sayıdaki atomun ortalama ömrü olan t= 1/ X = 1,44 T1/2 ile karıştırılmamalıdır.)
—Graf. Yarı logaritma vizyonu, içindeki iki büyüklükten birinin aritmetik bir cetvel, ötekinin logaritma cetveliyle gösterildiği grafik vizyonu.
—İkt. Yarı dökme, minik satış ambalajlarına konulmadan ilkin geçici bir ambalaj içinde büyük oranda teslim edilen mal. I Yan mamul, hammaddesinden başlanarak kısmen işlenmiş, sonrasında tekrardan işlenecek ya da tekrardan ambalajlanacak olan ürün.
—Kürkç. Yarı bitiştirme, iki derinin uzatma parçası olarak birbirine eklenmesi. (Bu teknik, bilhassa vizon işlenirken kullanılır; böylece maliyet düşürülür.)
—Mad. oc. Yan dik damar, eğim açısı bakımından yatay damar ile dik damar içinde yer edinen damar (eğimi 30° ile 50° içinde değişmiş olur).
—Metalürj. Yan işlenmiş alaşım, sıcakta ve soğukta uygulanan şekil değişiklik yapma işlemlerini ısıl işlemlerle birleştiren sanayisel bir süreç sonunda elde edilmiş alaşım; bu işlemlerin amacı bir döküm külçesinden yarı işlenmiş bir ürün elde etmektir. (Eşanl. YARI MAMUL.)
—Müc. Yarı kıymetli taşlar, özgü taşları belirtmek için kullanılan ticari terim.
—Orm. san. Yarı ağır, yoğunluğu 0,65 ile 0,79 içinde olan reçinesiz oduna denir.
—Siyas. bil. Yan temsili sistem, temsili demokrasiyle (temsilcilerin seçimle işbaşına geldiği) direkt demokrasi (referandum, halkın vetosu) yöntemlerini birleştiren siyasal rejimler için kullanılır. (Bu deyim, Büyük Britanya'da olduğu benzer biçimde, seçilenlerin halkın sıkı denetimi altında olduğu saf temsili demokrasiler için de kullanılır.)
—Spor. Yarı ağır, güreş, boks ve halterde sporcuların ağırlık gruplarından biri (güreşte 87-97 kilogram, ustalaşmış boksta 75-81 kilogram, halterde 75-82,5 kilogram arası sporcuların bulunmuş olduğu sıklet). || Yarı final -* YARIFİ- NAL. || Yarı finalist - YARIFİNALİST. || Yarı direnme, atletizmde orta mesafe yanş- ları.
—Bisiklette 100 km'lik pistte sporcu nun antrenörünü izleyerek yapmış olduğu yarış.
—Ziraat mak. Yan göç eder, ön kısmı bir traktörün çekme çubuğuna bağlı olan ve arka kısmı bir ya da iki tekerlekle toprağa değen ziraat alet ve makinesine denir.
—Teknol. Yan yuvarlak eğe bir kenan yassı ve öbürü çember yayı biçiminde eğe.
—Tekst. Yarı çözgülük büküm, atkı ipliklerinin düzgüsel bükümü ile çözgü ipliklerinin düzgüsel bükümü arasındaki büküm derecesi.
—ferz. Yarı ön, önü açık bir giysinin iki ön kanadından her biri.
— Tıp. Serum içi yaşam yan süresi, bir kimsenin ten dolaşımına sokulan bir maddenin miktannın yarıya inmesi için geçmesi ihtiyaç duyulan süre.
♦ be. Düşük bir yeğinliği, bir sınıflandırmada emarelere yakın ya da ondan düşük bir derecede olan bir niteliği, bir durumu belirtir: Yarı sıcak. Yan soğuk. Yan ölü. Yan aydın. Yarı deli. Yarı karanlık.
— ANSİKL. Geom. Yarı terimi, bir çok kez, kapalı olarak bir uzunluğun yarısı ya da bir açı kesmesinin yarısı tipinden kavramlara bağlıdır. Birincisi için, [AB] karşılaştırma uzunluğunun bir temsilcisi ise I, [AB] nin ortası olduğuna nazaran bunun yarısı [Al] ve [IB] ile gösterilir. İkincisi için, [xAy] (ya da [xAy]) karşılaştırma açı kesmesi ise ve [Az) bunun iç açıortayı olduğuna göre, [xAz] ve [zAy] ilk kesmenin yarılarıdır. Sadece, daha genel olarak, yarı terimi eksenel hatta merkezi bakışım terimine bağlıdır. Dolayısıyla bu kavramın kullanılması incelik ister.
Kaynak: Büyük Larousse
Yarı saydam madde nedir?
Yarı İletken Nedir?
Yarı Saydam Nedir?
YARICI a. Odun yaran, parçalayan kimse: Odun yancısı.
—Orm. san. Fıçı tahtası üretmek suretiyle meşe kütüklerini yaran işçi.
—Orm. san. Fıçı tahtası üretmek suretiyle meşe kütüklerini yaran işçi.
Kaynak: Büyük Larousse
YARICILIK a. Odun yarma işi.
YARICILIK a. Med. huk. Başkasının toprağında elde edilecek üründen belli bir hisse almak koşuluyla emek harcama. (Yarıcılıkta kaide olarak tohumluk ürün ayrıldıktan sonrasında tarla sahibiyle yarıcı, ürünü yarı yarıya paylaşırlar. Sadece bölgelere nazaran değişik uygulamalar da görülür.)
YARICILIK a. Med. huk. Başkasının toprağında elde edilecek üründen belli bir hisse almak koşuluyla emek harcama. (Yarıcılıkta kaide olarak tohumluk ürün ayrıldıktan sonrasında tarla sahibiyle yarıcı, ürünü yarı yarıya paylaşırlar. Sadece bölgelere nazaran değişik uygulamalar da görülür.)
Kaynak: Büyük Larousse
YARI DALGA a. Dalga ve titr. ALTER- NANS'tn eşanlamlısı.
—Opt. Yarıdalga lamı, çiftkırıcı bir madde içinde optik eksene koşut olarak yontülmüş koşutyüzlü ince lam. (Bu lamın en büyük özelliği aynı gelen ışından oluşan iki kırılmış ışın içinde bir yarıdalga boyu kadar bir fark oluşturmasıdır.)
—Radyotekn. Yarıdalga anteni, yarıdalga dlpolü, uzunluğu ortalama olarak bir yarı- dalga boyuna eşit olan düz anten ya da anten öğesi. || Yarıdalga hattı, uzunluğu bir yarıdalga boyuna eşit radyoelektriksel hat
— sıf. Petr san. Yarıdalgıç platform, soluğan üstündeki hareketleri en aza indirmek için düzenlenmiş, denizde kuyu açma çalışmalarında kullanılan yüzer platform.
—ANSİKL Yarıdalgıç bir platform, yirmi metre kadar derine daldırılmış şamandıralara (kesonlar) bağlı düşey sütunlar (ya da kazıklar) tarafınca taşınan, üstüne sondaj donanımlarının yerleştirildiği bir tahliyeden oluşur. Çekme işlemi esnasında, platformun balast tankları boşaltılabilir Sondaj yerlerinde balast tanklarının doldurulmasından sonrasında, platform, bir demirleme sistemiyle ya da kimi kez bir dinamik konumlandırma donanımıyla sabitleştirilir.
Kaynak: Büyük Larousse
YARI GOTİK sıf. Roma harflerinin etkisiyle bozulmuş geç dönem gotik yazı için kullanılır.
♦ a. Bu tarzda yazılmış yazı.
♦ a. Bu tarzda yazılmış yazı.
Kaynak: Büyük Larousse
YARI GÖLGE a Astrofiz. Bir Güneş lekesinin, neredeyse radyal doğrultudaki ipliksi yapılı çevre kısmı.
—Gökbil. Güneş sistemi'nde yer edinen bir gökcisminin gölge konisini çevreleyen bölge; bu bölge içinde, Güneş diski'nın yalnız bir kısmı görünür. (Tam ya da kısmi Ay tutulmaları esnasında, yarıgölgenin izi, Yer'in Ay üstündeki gölgesini çevreler.)
—Gökbil. Güneş sistemi'nde yer edinen bir gökcisminin gölge konisini çevreleyen bölge; bu bölge içinde, Güneş diski'nın yalnız bir kısmı görünür. (Tam ya da kısmi Ay tutulmaları esnasında, yarıgölgenin izi, Yer'in Ay üstündeki gölgesini çevreler.)
Kaynak: Büyük Larousse
yarı
isim
1 . Bir bütünü oluşturan iki eşit parçadan her biri, nısıf:
"Ödeneğin aylık tutarı en yüksek devlet memurunun almakta olduğu miktar, yolluk da ödenek miktarının yarısını aşamaz."- Anayasa.
"Ziyafet sevinç içinde gece yarısına kadar sürdü."- R. H. Karay.
2 . ödat (bir şeyin) Yarısı kadar olan, yarım olan.
3 . zarf Gereğinden azca, tam olmayarak:
"Arkasından yarı latife, yarı sitem ilâve ediyor."- A. İlhan.
4 . isim Futbolda 45 dakikalık her iki dönemden biri.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
yarıda kalmak
(birini) yarı yolda bırakmak
Birleşik Sözler
yarı açık ceza evi
yarı ağır sıklet
yarı alan
yarı asalak
yarı başkalaşma
yarı başkanlık
yarı bel
yarı belgesel
yarı buçuk
yarıçap
yarı final
yarı finalist
yarı gece
yarı geçirgen
yarı göçebe
yarı gölge
yarı iletken
yarı karanlık
yarı kurak
yarı kübik
yarı küre
yarı mamul
yarı orta sıklet
yarı otomatik
yarı resmî
yarı sanayileşme
yarı saydam
yarı son
yarı netice
yarı meşhur
yarı yarıya
sömestr
isim
1 . Bir bütünü oluşturan iki eşit parçadan her biri, nısıf:
"Ödeneğin aylık tutarı en yüksek devlet memurunun almakta olduğu miktar, yolluk da ödenek miktarının yarısını aşamaz."- Anayasa.
"Ziyafet sevinç içinde gece yarısına kadar sürdü."- R. H. Karay.
2 . ödat (bir şeyin) Yarısı kadar olan, yarım olan.
3 . zarf Gereğinden azca, tam olmayarak:
"Arkasından yarı latife, yarı sitem ilâve ediyor."- A. İlhan.
4 . isim Futbolda 45 dakikalık her iki dönemden biri.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
yarıda kalmak
(birini) yarı yolda bırakmak
Birleşik Sözler
yarı açık ceza evi
yarı ağır sıklet
yarı alan
yarı asalak
yarı başkalaşma
yarı başkanlık
yarı bel
yarı belgesel
yarı buçuk
yarıçap
yarı final
yarı finalist
yarı gece
yarı geçirgen
yarı göçebe
yarı gölge
yarı iletken
yarı karanlık
yarı kurak
yarı kübik
yarı küre
yarı mamul
yarı orta sıklet
yarı otomatik
yarı resmî
yarı sanayileşme
yarı saydam
yarı son
yarı netice
yarı meşhur
yarı yarıya
sömestr
yarı ingilizcesi
- half
yarıcı
ödat
yarıcı (II)
isim
ödat
- Yarmak işini meydana getiren, parçalayan, bölen.
yarıcı (II)
isim
- ürünü mal sahibi ile yarı yarıya bölüşerek çalışan işçi.
yarıcı ingilizcesi
- sharecropper; splitter
Yarı saydam madde nedir?
Yarı İletken Nedir?
Yarı Saydam Nedir?
YORUMLAR